Eski Mısır’da Gösteriş Yazıtlarının Kullanımı ve Yönetim Anlayışındaki Yeri

Abstract

Nil Nehri’nin sağladığı verimli alanlarda gerçekleştirilen tarımsal üretime dayalı yaşam biçimini katı bir monarşik yapı ile yüzyıllar boyu sürdürmeyi başaran Eski Mısır kralları, yönettikleri halkı emri altında tutabilmek için yeni yöntemler geliştirmiştir. Yöneten ile yönetilen ayrımının keskin bir biçimde oluşturulduğu Eski Mısır’da yönetici sınıf, kraliyet ideolojisini sürdürmek için yazıyı etkili biçimde kullanmıştır. Eski Mısır’da tanrısal bir figür, askeri bir kahraman ve siyasi bir önder olan kralın başarılarının halka duyurulması ve böylece ahalinin itaatinin sağlanması için yazıtlar kullanılmıştır. Çok büyük boyutta, olay örgüsünün resimlerle somutlaştırıldığı ve edebi bir metinle süslenmiş olan bu yazıtlara “Gösteriş Yazıtları” ismi verilmiştir. Gösteriş yazıtlarının hepsi kraliyet metni niteliğinde olsa dahi askeri, dini ve sosyal konuları kapsayan içeriğine göre ayrımlar yapılmıştır. Tapınak ve saray duvarlarına, dikili taşlara ve taş levhalara kazınarak halkın görmesi sağlanan gösteriş yazıtları, yönetilenlerin kralları ile gurur duymasını ve böylece daha güçlü şekilde itaat etmesini sağlamayı öncelikli amaç edinmiştir. Bu çalışmada Mısır’ın Eski Krallık döneminde ortaya çıkan ve sonraki dönemlerde yaygınlık ve özgün bir üslup kazanan gösteriş yazıtlarının yönetim aracı olarak nasıl kullanılmış olduğu açıklanmaya çalışılmıştır.