ENGİN AYÇA’NIN KURMACA FİLMLERİNİ YAPIM KOŞULLARI, DÖNEMİN SİNEMASAL DİNAMİKLERİ VE ANLATIM İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA YORUMLAMAK

Abstract

Bu çalışmada Engin Ayça’nın Bez Bebek (1987), Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu (1990) ve Suna (2007) filmleri; anlatım, yapım ve sinemasal dönemin koşullarına odaklanılarak irdelenmektedir. Araştırmanın temel veri kaynakları arasında filmsel metinlerin yanı sıra üretim koşullarının etkilerini anlayabilmek için yönetmenle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış derinlemesine bire bir görüşmeler yer almaktadır. Bulgular analiz edilirken ise Tregde’nin (2013) auteur üretim tarzı analizi ve Buckland’ın (2021) sanat sineması anlatım analizi yaklaşımları kullanılmaktadır. Çalışmada, temel olarak “Engin Ayça’nın kurmaca filmlerini oluşturan koşullar nelerdir?” ve “Yönetmenin filmlerinin üretim süreci anlatıma nasıl etki etmiştir?” sorularından hareket edilmektedir. Yönetmenin filmlerinin sinema dili bakımından sanat sineması geleneği içinde bulunduğu varsayımına dayanılarak çalışmada sanat sineması anlatım analizi uygulanmıştır. Bu analiz yaklaşımından yola çıkılarak filmlerin klasik anlatı sinemasının anlatım kodlarından saptığı tespit edilmiştir. Ayrıca Engin Ayça’nın uzun metrajlı filmlerinin, 1980’lerin “kadın filmleri” üretim tarzı içindeki yeri sinema dilinin ayrıksı olup olmadığı üzerinden tartışılmıştır. Böylelikle yönetmenin kurmaca filmlerinin, sinema dili açısından dönemin diğer kadın filmlerden ayrıksı bir konumda olduğu sonucuna varılmıştır. Yönetmenin, yapım aşamasında üretimi kendi kararları doğrultusunda gerçekleştirmesi bakımından auteur üretim tarzına uygun filmler tasarladığı öne sürülmüştür. Bununla birlikte dönemin müdahaleci yapım anlayışı göz önüne alındığında Ayça’nın filmlerinin karma bir karar verme mekanizması içinde üretildiği anlaşılmaktadır.