Ders Değerlendirme Ölçeği (DDÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Abstract

Günümüzde hemen her alanda yaşanan değişim ve yenileşme beraberinde rekabeti ve ürün/faaliyetlerin niteliğini artırmayı getirmektedir. Niteliğin artırılması ve sürdürülmesi ise kalite olgusu ile gerçekleştirilmektedir. Kurumun vizyon, misyon, stratejik hedefler ve amaçlar doğrultusunda belirli bir standartta planlanan ve uygulanan faaliyetlerin planlamadan ürün/çıktı aşamasına kadar tüm süreçleri kapsayan kalite sürecinde planlama, uygulama, kontrol etme ve önlem alma (PUKÖ) döngüsü kalitenin temel unsurlarından birisidir. PUKÖ döngüsünde aksayan veya çalışmayan unsurlar belirlenir, önlem alınarak gerekli iyileştirmeler yapılır ve bu döngü tamamlanır. PUKÖ döngüsünün tamamlanabilmesi ve sürdürülebilir olması için sürekli iyileştirme sistematiğinin çalıştırılması önemlidir. Kalite sürecinde yürütülen faaliyetlerin iyileştirilmeye açık yönlerinin tespit edilebilmesi için paydaş görüşlerine başvurulması kaçınılmazdır. Eğitim-öğretim faaliyetlerinin temel öznesi konumunda olan öğrenci görüşleri sürekli iyileştirmede en önemli veri kaynaklarının başında gelmektedir. Eğitim programlarının temel taşı olan derslerin planlamadan çıktılarına kadar tüm süreçlerinde öğrenci görüşlerine başvurulması ise oldukça değerlidir. Bu çalışmada öğretim sürecinin tüm boyutları için öğrenci görüşlerinin önemi üzerinde durulmaktadır Literatür incelendiğinde derslerin niteliğinin değerlendirilmesine yönelik öğrenci görüşlerine başvurulan çalışmaların oldukça sınırlı olduğu görülmüştür. Planlamadan ölçme değerlendirme aşamasına kadar tüm süreçlerde etkili bir ders nasıl tasarlamalıdır, temel problemi üzerine kurgulanan bu çalışma bir ölçek geliştirmesi çalışmasıdır. Öğrenci görüşlerine dayanarak elde edilen verilerle tasarlanacak bir ders planının dersin niteliğini artırdığı düşünülmektedir. Kalite ve akreditasyon sürecini yürüten programların sürekli iyileştirme mekanizmasında derslerin niteliğini ölçmek için farklı anketler kullanıldığı bilinmektedir. Bu anketlerin hem geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmaması hem de derslerin sadece bazı yönlerini ölçebilmesi sebebiyle ders değerlendirme başlıklı bir ölçek geliştirilmesine ihtiyaç olduğu düşünülmüştür. Bu çalışmada eğitim öğretim faaliyetlerinin niteliğini artırmaya çalışan ve kalite ve akreditasyon sürecini yürüten kurumlar için geçerliği ve güvenirliği sağlanmış ve dersin farklı boyutlarını ölçen bir veri toplama aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Nicel araştırma yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışma, tarama yolu ile durum tespiti yapmak amacıyla 2022 yılında Hitit Üniversitesindeki 636 öğrenci ile yürütülmüştür. Birinci uygulamanın neticesinde yapılan açımlayıcı faktör analizi neticesinde ölçeğin 24 maddeden oluşan dört faktörlü bir yapıda olduğu belirlenmiş, bu faktörlere ders, öğretim elemanı, yöntem-teknik ve sınav isimleri verilmiştir. Ölçeğin toplam varyansın %69,3’ünü açıkladığı tespit edilmiştir. Promax eğik döndürme metoduyla gerçekleştirilen analiz neticesinde faktör yük değerlerinin 0,47-0,98 arasında değiştiği belirlenmiştir. Buna göre ölçeğin aralarında yüksek seviyede ilişki bulunan maddelerden oluştuğu ve yapı geçerliğini sağlayabilecek nitelikte bir ölçek olduğu söylenebilir. Farklı bir örneklem üzerinde yapılan ikinci uygulamanın ardından yapılan doğrulayıcı faktör analizi neticesinde uyum indekslerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu saptanmıştır. DFA’ya göre, X2=1,98 ve RMSEA= 0,063 olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar X2 ve RMSEA değerlerinin iyi uyum sağladığını ortaya koymaktadır. Diğer uyum indeksleri olan NFI=0,90, GFI= 0,86, CFI=0,94, IFI=0,98 ve TLI=0,94 olduğu görülmüştür. Bu değerler, AFA’da meydana gelen yapının ikinci ana uygulamada da iyi düzeyde uyum sağladığını göstermektedir. AFA ve DFA neticelerine göre ölçeğin geçerli bir ölçme aracı olduğunu söylemek mümkündür. Güvenirlik analizi neticesinde ise ölçeğin tümü için iç tutarlık (Cronbach’nın Alfa) katsayısı 0,94; faktörleri için ise sırasıyla 0,93, 0,91, 0,86 ve 0,93 olduğu tespit edilmiştir. Bu netice, ölçeği oluşturan maddeler arasında yüksek düzeyde bir iç tutarlılığının bulunduğunu ve ölçeğin aralarında güçlü ilişki olan maddelerden oluştuğunu göstermektedir. Korelasyon analizinde ölçekteki bütün faktörler arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. 24 olumlu maddeden oluşan bu ölçekten elde edilecek en düşük puan 24 ve en yüksek puan 120’dir. Dolayısıyla ölçekten 24 puan alınmasının dersin niteliğinin “Hiç katılmıyorum” düzeyine; 120 puan alınmasının ise “Tamamen katılıyorum” düzeyine karşılık geldiği söylenebilir. Tüm bu analizlerin sonucunda “Ders Değerlendirme Ölçeği (DDÖ)”nin yükseköğretim programlarında yürütülen bir dersin niteliğini belirlemeyi sağlayan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.