Uzay Hukuku, Uzayda Güvenlik ve Diplomasi

Abstract

Uzay araştırmaları ve devletler arasındaki uzay yarışı 1960’lı yıllarda, dönemin iki büyük devleti olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyetler Birliği arasındaki rekabetin dış uzaya da taşınması ile başlamış ve hızla iki devlet arasındaki rekabetin devam ettiği yeni bir alan hâline gelmiştir. Silahlanma yarışının uzaya da taşınması ihtimali ortaya çıkınca sorunun çözümü için bir orta yol bulunması adına alternatif diyalog kanallarına ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. İşte bu noktada ‘diplomasi’ akla ilk gelen çözüm yollarından birisi olmuştur. Çoğunlukla uluslararası ilişkiler ile birbirinin yerine ikame edilebilen bir terim olan diplomasi için uzay yeni bir alan olmuştur. Devletler arasındaki ilişkiler ve rekabetin uzaya taşınması ile uzay diplomasisi adı verilen yeni bir diplomasi türü de ortaya çıkmıştır. Uzay diplomasinin öncelikli amaçları uzay konusunda Birleşmiş Milletlerin de desteği ile hazırlanan ve imzalanan beş temel antlaşma ile belirlenmiştir. Bu antlaşmalar uzay hukukunun da temelini oluşturmaktadır. Bu antlaşmalarla temel çerçevesi çizilen ve vurgu yapılan öncelikli konu ve kavramlar; uzayın tüm insanlığın ortak mirası olduğu (common heritage of mankind) ve uzayda hâkimiyet ve egemenlik iddiasında bulunulmamasının gerektiğidir. Bu sayede uzayın barışçı amaçlarla kullanımı ve uzayın askerîleşmesi ve silahlandırılmasının önlenmesi planlanmıştır. Diyalektik bir yöntem benimsenen bu çalışmada yeni gelişen Uzay Hukuku konusu ve ortaya çıkabilecek güvenlik problemlerine çözüm olabilecek diplomasi ile gelişen ilişkisine dikkat çekilmesi amaçlanmıştır.