SAÎD B. CÜBEYR’İN İLMİ ve SİYASİ KİŞİLİĞİ

Abstract

Tâbiîn büyüklerinden olan Saîd b. Cübeyr Habeş asıllı mevâli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Emevîlerin mevâli politikasına karşılık birçok mevâlinin yaptığı gibi o da ilmi yetkinliğiyle varlığını fark ettirmeye çalışmıştır. Başta Abdullah b. Abbas olmak üzere, Abdullah b. Ömer gibi birçok sahabî büyüklerinden ilim tahsil etmiştir. Saîd çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Hicaz’da Abdullah b. Zübeyr yönetimi altında geçirdi. Abdullah b. Zübeyr Emevîler tarafından bertaraf edilince Kûfe’ye geçti ve vali Haccâc b. Yûsuf tarafından yakından ilgi gördü. Hatta bir dönem mevâliden olduğu için Emevî ileri gelenlerinin tepkilerine rağmen Haccâc’ın atamasıyla Kûfe’de kadılık yapmıştır. Bu istisnai durum şüphesiz Saîd b. Cübeyr’in ilmi kişiliğinin etkin rolüne bağlı bir durumdu. Hayatının büyük bir kısmını siyasetten uzak ilmi kişiliği üzerinden devam ettiren Saîd, bir süre sonra Emevî komutanı Abdurrahman b. Eş‘as’la birlikte Emevîlere karşı isyana girişti. Başarısızlıkla sonuçlanan bu isyan girişiminden sonra yaklaşık on iki yıl saklanarak yaşayan Saîd, Haccâc’ın girişimleriyle yakalanıp Kûfe’ye getirilmiş ve onun emriyle 95/713 yılında idam edilmiştir.