TÜRK KÜTÜPHANECİLİĞİNİN KÖŞE TAŞI OLARAK HALKEVİ KÜTÜPHANELERİ: İZMİR HALKEVİ KÜTÜPHANESİNDEN BUGÜNE YANSIYANLAR

Abstract

Bu çalışmada, ülkemizde türünün en iyi ve etkin örneklerinden biri olan İzmir Halkevi Kütüphanesinin hizmetleri ve bu hizmetlerin sonuçları üzerinden, Cumhuriyetin yeni yüzyılına farklı ve karşılaştırmalı bir bakış açısı getirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda kütüphanenin hizmetleri, ilkeleri, kullanım koşulları, etkinlikleri ve özellikle de halkevinin toplum için üstlendiği yaygın eğitim sorumlulukları ve kütüphane ilişkisinin ayrıntıları üzerinden, Türk kütüphanecilik tarihinin kendine özgü bir anlam ve derinliği olan bir kesitine günümüz penceresinden bakılmaya çalışılmıştır. Çalışmada Halkevleri, hizmetleri, toplumda yarattığı algı ve Türkiye’nin kültür tarihindeki yeri ile kavramsal arka planın kurgulanmasında betimleme yönteminden yararlanılmıştır. 1932-1951 yılları arasında hizmet veren İzmir Halkevi’nin temel birimlerinden biri olan kütüphanesini hakkında ayrıntılı bilgi derlenmesinde ise birincil ve ikincil kaynak taraması yapılmış, ardından çalışmanın amacına uygun olarak içerikleri analiz edilmiştir. Halkevleri, genç Cumhuriyetin ilk on yılında gerçekleştirilmiş eğitim-öğretim atılımı çabasının en etkili ve yaygın örneklerinin başında yer alır. Halkevlerine sahip oldukları kimlik tanımlamasını kazandıran hususlardan biri de kütüphaneleri ve bu kütüphanelere yüklenen anlamdır. Bu anlam ve önem, sahip olduğu yetkinlik ve sunduğu hizmetlere bağlı olarak, İzmir Halkevi Kütüphanesinde çok daha ön planda olmuştur. Kütüphanenin sunduğu hizmetlerin nitelik ve niceliği, bu kimlik kazanımını en somut açıklamasıdır. Türk kütüphanecilik tarihinin görece az bilinen ve özellikle günümüz kültür iklimi ile karşılaştırması sınırlı alanda yapılan Halkevi kütüphanelerinin seçkin örneklerinden biri olan İzmir Halkevi Kütüphanesi, hizmet verdiği kısıtlı zamana karşın, pek çok açıdan bugün dahi kentin kütüphane politikası için rehber olabilecek yetenek ve yeterlilik ortaya koymuştur. Bu beceride, kentin önemli süreli yayınlarından biri olan ‘Fikirler’ dergisinin kütüphanenin resmi halkla ilişkiler ve tanıtım aracı olarak faaliyet göstermesi doğrudan etkili olmuştur. Bu çalışmada, Halkevleri ve kütüphanelerine odaklanılan diğer çalışmalardan farklı olarak, İzmir Halkevi ve kütüphanesinin kentin kültür iklimine olan etkisi, günümüze kadar olan izleri sürülerek ayrıntılandırılmıştır. İzmir Halkevi ve kütüphanesinin kente katkısı, bir modernleşme hareketi aracı olmaktan öte, kent kimliği ile ilişkilendirilmiştir. Çalışma hem bu yanıyla Halkevleri konusunda yapılan diğer çalışmalardan ayrı bir yerde durmakta, hem de İzmir kent kültürünün günümüze ulaşan evrimine dair kendine özgü saptamalar ortaya koymaktadır.