Ciddavilerin Yoldaşı Olmak: On Sekizinci Yüzyılda Kahire Hac Kervanının Güvenliği ve Bunun Ekonomik Yönleri

Abstract

Hadimü’l-Haremeyn unvanına sahip olan Osmanlı sultanları bu unvanla kutsal şehirler ve hac işleriyle ilgili birçok sorumluğu üzerlerine almışlardır. Bu sorumluklar arasında hacıların, hac yollarının ve kutsal şehirlerin güvenliği de yer almaktadır. Osmanlı İmparatorluğu devrinde bu güvenlik hizmetleri ağırlıklı olarak Mekke ve Medine’de yerleşik halde bulunan askerler ile Şam ve Mısır eyaletlerinden gönderilen askerler üzerinden sağlanmaktaydı. Bu çalışma, Mısır’ın yedi askeri bölüğünden toplanan ve Mısır serdar-ı kitarı emri altında hac kervanlarıyla birlikte seyahat eden ve hac mevsiminin sonunda yeniden Kahire’ye dönen “Ciddavi” birliği hakkında bir değerlendirmedir. Bu kapsamda mühimme-i Mısır defterlerinde yer alan fermanlar değerlendirilerek Ciddavi birliğinin askeri yapısı ve görev tanımı açığa kavuşturulacaktır. Bu çalışma, yeniçerilerin Ciddavi birliği içindeki en güçlü ve etkili bölük olduğunu ve bu güçten ticari olarak faydalandıklarını ortaya koymaktadır. Hac hizmetleri için Kahire’den Mekke ve Cidde’ye giden askerler, Kızıldeniz ticaretine büyük bir ilgisi olduğu bilinen yeniçeri bölüğü için ticari fırsatlar yaratmıştır. Ciddavi birliğindeki yeniçeri komutanlar ve askerler ile onların himayesinde ticaret yapan Mısırlı tüccar ve esnaf, Kızıldeniz ve Akdeniz arasındaki uluslararası ticari organizasyonun dikkat çekici olmayan parçaları haline geldiler.