BIÇAK SIRTINDA: MICHAEL TALMAN’IN OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAKİ İLK SENELERİ

Abstract

1703’ün ilk aylarında, Michael Talman, uzun süre önce orta elçi olarak tayin edildiği halde İstanbul yolculuğuna hâlâ çıkamayan Alexander de Fin’in elçi sekreteri olarak Edirne’ye geldiğinde Osmanlı-Habsburg ilişkilerinde Karlofça ruhu devam ediyordu. Fakat gerek İspanya Veraset Savaşı gerekse Macaristan’da Rákóczi’nin başlattığı bağımsızlık isyanı, Osmanlı başkentindeki savaş hizbine ve Habsburg aleyhtarı diplomasinin aktörlerine hareket zemini hazırlamıştı. Savaş taraftarlarının etkisinden ziyade, 1703 Edirne Vak’ası sonucunda barışın mimarı olarak görülen Sultan II. Mustafa, Şeyhülislam Feyzullah Efendi ve Rami Mehmed Paşa’nın iktidarı kaybetmesi Osmanlı-Habsburg barışının geleceği konusunda şüpheler yaratacaktı. Bu şartlar altında Michael Talman, Osmanlı diplomasisinin işleyişini gayet iyi bilen bir diplomat olarak, fakat sınırlı imkânlarla, İstanbul’da Habsburg çıkarlarını korumaya çalıştı ve bunda uluslararası konjonktürün yardımıyla başarılı da oldu. Bu makalede, Avrupa diplomasisinde ve Bâbıâli’de yaşanan dalgalanmalar nedeniyle bıçak sırtında seyreden Osmanlı-Habsburg barışının korunması için Talman’ın takip ettiği diplomasiye ve Habsburg diplomatının elçi sekreterliğinden kapı kethüdalığına tayini sürecine, Habsburg, Osmanlı ve İngiltere arşiv kaynaklarının ışığında, ışık tutulacaktır.