KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE ÇEVRESEL BOZULMA: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK BULGULAR

Abstract

Küreselleşme sürecinin derinleşmesi, sanayileşme ve kentleşmenin artması, teknolojik ilerlemeler ve nüfus artışı gibi gelişmeler çevre üzerinde çeşitli etkilere yol açmaktadır. Çevresel bozulmaların meydana gelmesi ve ülke ekonomileri üzerinde tehdit unsuru haline gelmesi ile söz konusu sorunun çözülmesi önemli hale gelmiştir. Çevre kalitesinin artırılmasına yönelik olarak alınacak önlemlerin ve çevresel bozulmaların belirleyicilerinin tespit edilmesi son dönemde sıklıkla tartışılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde finansal gelişme, ekonomik küreselleşme, enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ile çevresel bozulma ilişkisi incelenmektedir. 1980-2018 örneklem dönemine ait yıllık verilerin kullanıldığı çalışmada ampirik yöntem olarak ARDL sınır testinden yararlanılmıştır. ARDL sınır testi kısa dönem sonuçlarına göre; ekonomik küreselleşme, enerji tüketimi ve ekonomik büyümedeki artışlar çevresel bozulmayı artırmaktadır. Uzun dönemde ise, ekonomik küreselleşme ve ekonomik büyümedeki artışların çevresel bozulmayı artırdığı; finansal gelişmedeki artışların ise çevresel bozulmayı düşürdüğü elde edilmiştir. Bu sonuçlar çevresel bozulmaların düşürülmesi için yenilenebilir enerji kullanımının ve yeşil büyümenin önemini ortaya koymuştur. Diğer yandan finansal derinleşmenin sağlanması ile çevresel kalitenin artırılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.