Dijital Medyada Kültürel İçerik Üreticiliğinin Ekonomik Sermayeye Dönüşümünde Patreon Modeli İncelemesi

Abstract

Dijitalleşme, medya endüstrisinde ödemeleri, ürünleri ve hizmetleri hızla dönüştürmüştür. Dijital medyadaki dönüşüm ile içerik üreticileri, alternatif gelir modelleri ile emeklerini, zamanlarını, sosyal, kültürel ve simgesel sermayelerini ekonomik sermayeye dönüştürebilmektedir. Geleneksel gelir modellerinden farklı olarak çevrimiçi kitlesel fonlama, dijital medyada farklı projelerin geliştirilmesi ve kaynak yaratmada alternatif bir fonlama türüdür. Dijital ekonominin yükselişi, çevrimiçi kitlesel fonlama platformlarıyla birleştiğinde, geleneksel gelir modellerine bağlılık azalarak medya kullanıcılarıyla bağlantı kurulur. Amerika merkezli Patreon, kültürel içerik üreticileri için aboneliğe dayalı kitlesel fonlama platformlarının en büyüğüdür. Bağışçılar sevdikleri içerik üreticilerini desteklerken özel üyelik avantajları hak eder (Patreon, 2023). Çalışmada Türkiye’de Patreon gelir modeli ile kendini finanse eden dijital kültürel içerik üreticilerinden Evrim Ağacı ve Fularsız Entellik örnek olayında ekonomi-politik bağımsızlık ve sürdürülebilirlik temaları sorgulanmıştır. Kitlesel fonlama davranışını açıklamada Bourdrieu'nun sermaye teorilerinden hareketle Patreon modelinin Türkiye’de sürdürülebilirliği ve medya ekonomisindeki etkileri araştırılmıştır. Keşfedici araştırma stratejisinde Fularsız Entellik ve Evrim Ağacı'nın dijital medyadaki konumları, doküman analizi, katılımcı gözlem ve yapılandırılmış görüşmeden alınan yanıtlar içerik analiziyle karşılaştırılmıştır. Örneklemdeki içerik üreticilerinin kendilerini önemli ölçüde finanse edebildikleri, hedeflerinin büyüklüğü doğrultusunda gelir modellerini çeşitlendirmeyi planladıkları anlaşılmıştır. İçerik üreticilerinin ilişkisel emekle bağlantı kurduğu destekçilerin, ülke şartlarının özgün yapısında birçok psikolojik ve toplumsal, ekonomi-politik motivasyon saptanmıştır.