BANGLADEŞ'TEKİ İSLAMİ BANKALARIN VEDÎA VE FON TOPLAMA FAALİYETLERİ: İSLAM HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN BİR İNCELEME

Abstract

Bangladeş'te İslami bankaların faaliyetleri, İslami finans prensiplerine dayalı olarak gerçekleştirilir ve çeşitli fon toplama yöntemlerini içerir. Bu fon toplama prensipleri, İslami bankaların sermaye gereksinimlerini karşılamak ve finansal ürünler sunmak için temel mekanizmalarını içermektedir. Bangladeş'teki İslami bankacılık sektöründe, vedîa ve Mudarebe gibi iki temel fon toplama prensibi önemli bir rol oynar. Vedîa, emanet anlamına geldiğinden mudi ile banka arasındaki karşılıklı güven esasına dayanan ve banka açısından fon toplamayı, mudi açısından ise parasının çalınma ve kaybolma riskini minimize eden bir yöntemin adıdır. Karşılığında, bankalar müşterilere bu paraları koruma hizmeti karşılığında belirli bir ücret öderler. Vedîa sistemi, İslami bankaların sermaye oluşturma ve finansal hizmetler sunma yeteneklerini artırmalarına yardımcı olur. İslami bankalar açısından oldukça önemli olan bu yöntemin, İslam hukuku açısından da irdelenmesi bir o kadar önem arz etmektedir. Bu çalışmada, İslami bankaların sermaye toplama faaliyetlerinin meşruiyeti, faydası, zarureti ve âdilliği, fıkhi kavramlar çerçevesinde incelenecektir. Bangladeş'teki İslami bankaların vedîa yöntemiyle fon toplama prensiplerinin İslam hukukuna uygunluğunun sağlanması sektörün verimliliğini artırmak ve toplumun finansal ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak için gereklidir. Bu değerlendirme, İslam hukukuna uygun ve toplumun çıkarlarını gözeten finansal ürünlerin geliştirilmesine ve sunulmasına da katkıda bulunabilir. Ayrıca, mevduat sahiplerinin hakları, İslami bankaların sorumlulukları ve uyuşmazlık çözüm mekanizmaları gibi konuları dikkate alarak Bangladeş'teki vedîa uygulamalarının operasyonel çerçevesini çizer. Makalemiz, Bangladeş bağlamında vedîa'ya ilişkin incelikli bir anlayış sunarak İslami finans literatürüne katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bu makale vedîa'ı fıkhi bir perspektiften değerlendirerek ve pratik sonuçlarını dikkate alarak politika yapıcılar, düzenleyiciler ve endüstri sektörüne vedîa'ın Bangladeş bankacılık sektöründe finansal katılımı ve İslami etik değerleri teşvik etme potansiyeli hakkında bilgi vermektedir.