Testimonia Collections and Using Proof-text in Christian Apological Literature

Abstract

İlk Hıristiyanlar, Yahudilerin kutsal metinlerinden seçili pasajları listeler halinde derleyip adeta birer kutsal kitap mahiyetinde muhafaza etmişlerdir. Bu koleksiyonların içeriği incelendiğinde Yahudi karşıtı apolojetik-polemik karakteristik göze çarpmaktadır. Bununla birlikte küçük koleksiyonlar olarak nakledilegelen bu metin listelerinin kateşist eğitimde kullanıldığı da yaygın kabuller arasındadır. Hıristiyanlar delil-metinler arasından öne çıkan belirli pasajlara zamanla testimonia yani şahit-metin statüsü atfetmiş, böylece dolaşımda olan diğer delil-metinlere nispetle testimonia pasajları teolojik hakikatin yoruma dahi ihtiyaç duymayan şahitleri olarak kabul edilmiştir. Testimonia koleksiyonlarını oluşturmak ve muhafaza etmek Hıristiyanlar için sadece teknik bir faaliyet olmamış, aynı zamanda erken dönem Hıristiyan teolojisini belirli merkezi pasajlar etrafında şekillendiren bir geleneğe dönüşmüştür. Bu geleneğin izleri ilk kilise babalarının eserlerinde görülmektedir. Nitekim sonraki Hıristiyanlar arasında da testimonia geleneğinin devam ettiğini söylemek mümkündür. Grekçe, Latince ve Süryanice eserlerdeki testimonia pasajları Arapçaya tercüme edilerek Müslümanlara karşı yapılan gerek sözlü münazaralarda gerekse apolojetik-polemik eserlerde kaynak olarak kullanılmıştır. Bu çalışmadaki temel amaç farklı dönemlerde yaşamış Hıristiyan Arap yazarların eserlerinde öne çıkan Kitâb-ı Mukaddes alıntılarının testimonia geleneğiyle olan irtibatını incelemektir. İlk yüzyıllardan itibaren teolojik argümanlara eşlik eden bu şahit-metinlerin Hıristiyan yazarların Müslümanlara karşı kaleme aldıkları apolojileri ve polemiklerinde “kitaptan delil getirme” stratejisiyle birlikte nasıl kullanıldığı, yorumlandığı, önceki testimonia geleneğiyle kesişim noktaları ve farklılaşan hususları bu çalışmanın temel soruları olacaktır.