17. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Timar Mutasarrıflarının Standart Gelirleri ve Sefer Harcamaları Hakkında Bazı Bulgular

Abstract

16. yüzyıl sonları itibariyle timarın Osmanlı ordusuna yaptığı katkının hem nitelik hem de sayı açısından düşmeye başladığı literatürde iyice yerleşmiş bir bilgidir. Bu düşüşün gerekçesi olarak genellikle sisteme hariçten giren reaya kökenli timarlılara odaklanılmaktadır. Mevcut literatür, bunların askerlik mesleğinden olmayıp seferlerden geri durduğu veya atadan timar sahiplerine kıyasla teçhizat temini ve kullanımında daha yeteneksiz olduklarını kabul eder. Halbuki, bir timarlıyı sefere katılmakta ve savaş aleti temininde daha çok zorlayacak unsur, kökeninden önce, gelirinin sefer masrafını karşılamakta ne kadar yeterli olduğudur. Bu makale, 17. yüzyılın ikinci yarısında bir timar gelirlerinin sefer masraflarını ne kadar karşıladığı sorusuyla, timarın askeri katkısının düşüş sebepleri arasında zayıf kalan bu zemine dikkat çekmektedir. Araştırma, gelir verisini çeşitli birincil kaynaklardan nominal-reel ayrımını tartışarak çekmekte ve literatürün ürettiği bazı bilgiler ışığında nominal gelir verisini dönemin realitesine yaklaştırmaktadır. Masraflar araştırılırken cebeli getirme limitleri ve miri leventlerin masraf bilgilerine başvurmaktadır. Gelir ve giderleri kıyaslayarak, timarın orduya katkısındaki düşüşün sebepleri arasında iktisadi gerekçelere hak ettiği değeri teslim etme gayesi taşımaktadır.