Entansif Süt Sığırcılığında Buzağı Hastalıkları ve Ölümlerine Bağlı Ekonomik Kayıpların Belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, entansif süt sığırcılığında buzağı hastalıkları ve ölümlerine bağlı ekonomik kayıpların belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Ekim 2020 ile Ekim 2021 tarihleri arasında Kayseri-Develi’de bulunan özel bir damızlık süt sığırı işletmesinde toplam 1147 buzağı verisi kullanılarak yapılmıştır. Çalışma boyunca incelenen buzağılar D1 (sağlıklı), D2 (hastalanıp iyileşen) ve D3 (hastalanıp ölen) şeklinde üç farklı duruma ayrılmıştır. Çalışmada, sağlıklı buzağılar için sadece büyütme maliyeti hesaplanırken, hasta buzağılar için ilave işçilik, veteriner hekim, altlık ve ilaç/ tedavi masrafları hesaplanmıştır. Ölen buzağılar için ise ilave işçilik, veteriner hekim, ilaç/tedavi masrafı ile ölen buzağı bedeli hesaplamalara dâhil edilmiştir. Ölen buzağı bedeli belirlenirken TİGEM tarafından ırklara ve cinsiyete göre belir- lenen buzağı fiyatları dikkate alınmıştır. Çalışma bulgularına göre, hasta buzağı sayısının 626 (%54.6), hastalık (vaka) sayısının ise 809 (%70.5) ve buzağı ölüm oranının %13.3 olduğu belirlenmiştir. Buzağı hastalık ve ölümleri üzerinde anne yaşının, annenin laktasyon sayısının, doğum mevsiminin, babanın (boğa), buzağı ırkının, kolostrum alma duru- munun etkili olduğu tespit edilmiştir (P<0.05). Çalışmada sütten kesime kadar sağlıklı, hastalanıp iyileşen ve ölen buza- ğıların ortalama büyütme maliyetleri sırasıyla 6295.3TL ($340.2), 6508.6TL ($351.8) ve 2547.3TL ($137.7) olarak he- saplanmıştır. Çalışmada en çok görülen hastalık grubu sindirim sistemi hastalıkları olup 175.4-186.5TL/vaka ($9.5- 10.1) arasında ve solunum sistemi hastalıkları 114.0-138.1TL/vaka ($6.2-7.5) arasında ekonomik kayba neden olmak- tadır. Sindirim sistemi hastalıkları kaynaklı buzağı ölümü 8199.0-10190.5TL ($443.2-550.8) arasında ve solunum siste- mi hastalıkları kaynaklı buzağı ölümü 7642.6-11860.1TL ($413.1-641.1) arasında ekonomik kayba neden olmaktadır. Buzağı hastalıklarının işletmeye toplam maliyeti 122650.8TL/yıl (6629.8 $/yıl) olurken, ölümlerin toplam ekonomik kay- bı 1462618.8TL/yıl (79060.5 $/yıl) olmuştur. Süt sığırcılığı işletmelerinde buzağılardaki hastalık ve ölümlerin azaltılabil- mesi için; buzağı sağlığını etkileyen risk faktörlerinin (genel olarak işletmelerin uygulamaları, anneye ait ve buzağıya ait risk faktörleri) iyi bilinmesi ve gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. Mevcut çalışma ile Türkiye şartlarında buzağıların hastalıklarına ve ölümlerine bağlı ekonomik kayıplar hesaplanarak hayvansal üretimin daha karlı yapılabilmesi için karar desteği oluşturulması sağlanmıştır.