Arıtma Çamurlarının Tarımsal Amaçlı Kullanımı: Türkiye’de ve AB Ülkelerinde Yasal Durum

Abstract

Dünyadaki hızlı nüfus artışı, doğal kaynakların etkin kullanılabilmesi adına çevre bilincinin artmasına ve dolayısıyla atıksu arıtma tesislerinin sayı ve kapasitelerinin artmasına sebep olmaktadır. Buna bağlı olarak da ikincil bir kirletici olarak ortaya çıkan arıtma çamurlarının bertarafı ve yeniden kullanımı önemli hale gelmektedir. Çamur bertarafı için uzun yıllardan beri çok çeşitli yöntemler denenmiş, önemli çalışmalar yürütülmüştür. Arıtma çamurlarının bitki besin elementleri bakımından zengin olması tarımda kullanma olanaklarının daha fazla irdelenmesine sebep olmuştur. Arıtma çamurlarının tarım alanlarında toprak şartlandırıcı olarak kullanılmasında dikkat edilmesi gereken en önemli faktörler; çamurun içerisindeki azot, fosfor ve potasyum gibi besin elementleri, potansiyel toksik maddeler, ağır metaller, patojenler ve parazitlerdir. Bunun yanı sıra poliaromatik hidrokarbonlar, antibiyotikler ve mikroplastiklerin de arıtma çamurlarında bulunma potansiyeli endişe uyandırmaktadır. AB ülkelerinde arıtma çamurunun araziye uygulanması yalnızca 86/278/EEC Direktifinde belirtilen ağır metallerin konsantrasyonuna göre düzenlenmektedir. Bu direktifte ağır metal için sınır değerler verilmişken, diğer kirleticiler için sınır değerler bulunmamakta ve tarımda çamur uygulamasının güvenliğinin sağlanmasına ilişkin mevcut ihtiyaçları karşılamamaktadır. Bu çalışmada, arıtma çamurlarının tarımsal amaçlı kullanılabilmesi için ülkemizdeki mevcut yasal düzenlemeler AB Direktifi, Bulgaristan ve Yunanistan mevzuatları ile karşılaştırılarak değerlendirmeler yapılmıştır.