Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Çevresel Kalite Üzerindeki Etkisi: Heterojen Panel Tahmin Modellerinden Kanıtlar

Abstract

İnsan ve toplumların sosyoekonomik gelişiminde önemli rol oynayan bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) çevresel kalite üzerinde de potansiyel etkileri mevcuttur. Bu çalışmada 1995-2018 yılları arasında yükselen piyasa ekonomilerinde BİT, enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve küreselleşmenin çevresel kalite üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin araştırılması için yatay kesit ve eğim heterojenliğine dayanıklı panel tahmin modelleri kullanılmıştır. Çevresel kalitenin bir göstergesi olarak kabul edilen CO2 emisyonlarının ülkeler arasında farklılaşması nedeniyle ülkelerin emisyon düzeyleri veriye dayalı algoritma aracılığıyla sınıflandırılmıştır. Yapılan sınıflandırma çerçevesinde, yükselen piyasa ekonomilerinin iki alt kulüp altında toplandığı bulgusu elde edilmiştir. Kulüp 1 için BİT ve küreselleşmenin CO2 emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olduğu; buna karşın Kulüp 2 ve panelin tamamında ise çevresel bozulmalara neden olduğu sonucu elde edilmiştir. Bununla birlikte hem kulüpler hem de panelin tamamında ekonomik büyüme ve enerji tüketiminin emisyonları arttığı bulgusuna ulaşılmıştır. Panel nedensellik bulgularına göre, her bir alt kulüp ve panelin tamamında farklı nedensellik ilişkileri olduğu sonucuna varılmıştır.