Współczesna rola małych kalwarii w kontekście ochrony dziedzictwa krajobrazowego ziemi kłodzkiej

Abstract

W artykule przeanalizowano rolę krajobrazów sakralnych, reprezentowanych przez górskie kalwarie plenerowe znajdujące się na terenie ziemi kłodzkiej. Miejsca te, określane mianem „małych kalwarii”, stanowią część dziedzictwa krajobrazowego regionu wymagającego ochrony. Celem przedstawionego badania było rozpoznanie cech typologicznych charakteryzujących małe kalwarie i wykorzystanie ich do oceny aktualnego stanu zachowania i funkcji tychże. W sumie na terenie ziemi kłodzkiej zidentyfikowano 15 małych kalwarii. Na podstawie analizy symbolicznych, architektonicznych oraz topograficznych aspektów badanych obiektów wyróżniono pięć planów kompozycyjnych. Każdy plan posiada zróżnicowaną formę architektoniczno-konstrukcyjną elementów tworzących zespół pasyjny, którym towarzyszą współczesne rzeźby świętych będące przejawem lokalnej kultury ludowej. Pomimo zmian politycznych, narodowościowych i religijnych, jakie nastąpiły po 1945 roku, małe kalwarie ziemi kłodzkiej, z wyjątkiem tych, które znajdują się w Młynowcu, Porębie i Wójtowicach, są nadal widoczne w terenie i stanowią świadectwo religijności mieszkańców regionu; trzy z pozostałych trzynastu (Radochów, Międzygórze oraz Lewin Kłodzki) zostały wysoko ocenione pod względem ich współczesnych funkcji i statusu. Obiekty charakteryzują się wysoką wartością historyczno-kulturową, teologiczną i emocjonalną o zasięgu regionalnym, krajowym, a nawet międzynarodowym w przypadku kalwarii na Iglicznej w Międzygórzu. Ze względu na te walory dawne określenie ziemi kłodzkiej jako „Krainy Pana Boga” (Herrgottsland) wydaje się nadal aktualne.