Para Politikasının Evrimi: Klasik Görüşten Yeni Uzlaşı Temelli Makro İhtiyati Para Politikası Araçlarına

Abstract

Para politikası; parasal büyüklüklerin ayarlanma ve etkilerinin piyasalara yansıma hızı, ekonomik koşullara hızlı adaptasyonu, merkez bankalarının bağımsızlığı, iletişim yoluyla karar birimlerinin beklentilerini şekillendirme gücü gibi nedenlerle tercih edilen ve parasal büyüklüklerin kontrolü yoluyla makroekonomik istikrara katkı sağlayan uygulamalar bütünüdür. Araç olarak kullanılan parasal büyüklüklerin ekonomik değişkenleri hangi yönde, ne ölçüde ve hangi kanallarla etkilediği makroekonominin en önemli tartışma konularından biridir. Kısa ve uzun dönem ayrımı bir tarafa bırakılırsa para politikasının etkilerine yönelik yaklaşımlar, paranın reel değişkenleri etkilediğini savunanlar ile paranın sadece fiyatlar genel düzeyini etkilediğini savunanlar olmak üzere iki ana grupta toplanabilir. Para politikası açısından tek sorun paranın nötr olup olmaması değil, aynı zamanda hangi parasal büyüklüklerin kontrol altında tutulması gerektiği ve söz konusu değişkenlerin diğer ekonomik değişkenlerle nasıl bir etkileşim hâlinde olduğudur. 1980’li yıllardan itibaren uluslararası para rejiminin değişmesi, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi, finansal araç çeşitliliğinin ve erişilebilirliğin artmasıyla birlikte para politikasına fiyat istikrarı yanında finansal istikrarı sağlama görevi de yüklendi. Para politikası üzerine tartışmalar günümüzde de güncelliğini korumakta ve finansal sistemdeki gelişmelerle birlikte derinleşmektedir. Çalışmada başlıca makroekonomik görüşlerin para politikasına ilişkin teorik tartışmaları, bu tartışmaların politika uygulamalarına yansımaları ve küresel finansal krizle birlikte para politikasının amaç ve araçlarında meydana gelen değişimler tarihsel ve analitik bir yaklaşımla ele alınmaktadır.