Kudüs’teki Memlûk Türk Devleti Armaları (‘Renk’ler)

Abstract

Türk-İslam devletleri arasında Memlûklere özgü bir uygulama olarak dikkat çeken armacılık sistemi, yalnızca devletin teşkilat yapısını yansıtmakla kalmayıp aynı zamanda sanatsal gelişimine de ayna tutmaktadır. Memlûk devlet yapılanmasında emirlerin oldukça etkin konumda bulunmaları armacılık sisteminin yaygınlaşmasına ön ayak olmuştur. Memlûk sarayında sultanın özel hizmetinde bulunan emirlerin çeşitli vazifelerinin nişanesi olan armalar mimariden el sanatlarına kadar pek çok alanda kullanılmıştır. Memlûk sultanları da hükümdarlık öncesi hizmetlerinin karşılığında çeşitli armalar edinmişse de, emirlerin sayıca fazlalığı emirlere ait armaların yoğunluğunu da beraberinde getirmiştir. Memlûk hakimiyet coğrafyasında sıklıkla rastlanan söz konusu armaların Kudüs'te bulunan ve çoğunluğu emirlere ait olan örnekleri bu çalışma kapsamında incelenip değerlendirilmiştir. Armacılık sisteminin amacına uygun biçimde yapıların ya da diğer eserlerin en gösterişli yerlerinde ve ince işçiliklerle nakşedilen bu sembolik işaretlerin Kudüs'te de önemli bir iz bıraktığı anlaşılmaktadır.