Debate on Budget Expenditures in the Context of the Year-End Spending Increase (December Fever)

Abstract

Devlet bütçeleri bir yıllık süre ile sınırlıdır. Bütçenin yıllık olma ilkesi bağlamında kamu kurumları kendilerine tahsis edilen ödenekleri mali yıl içinde harcamakla yükümlüdürler. Devlet bütçesi olarak hazırlanan merkezi yönetim bütçesinin gerçekleşmesinde yılın her ayına eşit dağıtılmış bir “ödenek harcamasının” olmadığı, özellikle ödeneklerin harcanmasında yılın son aylarına diğer aylara göre daha fazla yüklenildiği yerli ve yabancı literatürdeki çeşitli çalışmalarda ortaya konmuştur. Özellikle yabancı çalışmalarda yılın son aylarına doğru gerçekleşen harcamaların etkin olmayan harcama profili oluşturduğu ifade edilmiş, bu durumun ortadan kaldırılması yönünde öneriler ortaya atılmış hatta ödeneklerin ertesi yıla devri gibi öneriler de getirilmiştir. “Yılsonu Harcama Artışı (Aralık Ateşi) Bağlamında Bütçe Harcamaları Üzerine Tartışma” adlı bu çalışmada ise aralık ateşi konusu Türkiye açısından ele alınmıştır. Türkiye’deki bütçe ödeneklerinin hareketi harcama türü (cari, yatırım, transfer) temelinde incelenerek gerçekleşen durumun olağan mı? Yoksa olağanüstü bir durum mu? Olduğu üzerine bir tartışma yapılmıştır. Çalışmanın akışı kapsamında öncelikle aralık ateşi kavramı, literatürdeki yeri ve Türkiye’deki durumu ele alınarak mali yönetim yönüyle yılın son aylarındaki harcama akışının ortaya çıkardığı/çıkarabileceği olumlu/olumsuz durumlar ortaya konduktan sonra kavramın işleyişine incelenen veriler kapsamında “tartışma” başlığı altında bakılmıştır. Yapılan tartışmalarla birlikte çalışmanın sonunda bütçe teorisi ve ihale mevzuatı yönüyle aralık ateşi durumunun özellikle yatırım harcamaları açısından olağan bir durum olduğu, ödenek devri önerisinin ise Türkiye için geçerli olamayacağı ancak karşılığı nakit bulunan ödeneklerde ve bütçe fazlasının verildiği dönemlerde bu önerinin geçerli olabileceği kanaati oluşmuştur.