Dijital Propagandanın Yeni Bir Versiyonu: Ukrayna-Rusya Savaşı Örneğinde Deepfake Dokümanlar Üzerine Bir Analiz

Abstract

Algoritmik görsel ve işitsel manipülasyon olarak da tanımlanan deepfake dokümanları, bireylerin tahrif edilmiş bilgilerinin kendi rızası dışında medyaya servis edilmesini mümkün hale getirmiştir. Başlı başına sahte olan bilgiler toplumda dezenformasyon ve propaganda aracına dönüşebilmektedir. Savaş dönemi propaganda faaliyetlerinin konu edinildiği bu araştırmada, deepfake dokümanların dijital propaganda bağlamında nasıl kullanıldığının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bu açıdan deepfake dokümanların ilk kez bir savaş ortamında propaganda amaçlı kullanılması ve dijital propagandanın yeni bir versiyonu olarak hayata geçirilmesi bu araştırmayı hem önemli hale getirmekte hem de özgün kılmaktadır. Bu araştırmada, Ukrayna-Rusya savaşı sürecinde deepfake dokümanlarının dijital propaganda aracı olarak nasıl ve hangi amaçla kullanıldığı ele alınmıştır. Dijital ortamda kullanılan deepfake dokümanları ile ilgili ülke devlet başkanları ve halkının mücadelesi betimleyici bir yaklaşımla analiz edilmektedir. Bu araştırma çerçevesinde, olasılıksız örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen dört deepfake dokümanı incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda; Rusya’nın siber saldırılarına maruz kalan Ukrayna’nın deepfake dokümanları neticesinde olası propagandalar için halkını önceden uyardığı, hızlı dönüşlerle karşı saldırılarda bulunduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, Ukrayna’nın deepfake dokümanları ile karşı saldırılara geçtiği, videolarda daha çok Putin’i itibarsızlaştıracak içerikler geliştirdiği gözlenmiştir. Dolayısıyla araştırmada bilgi çağında kullanılan, propaganda araçlarının yeni bir versiyonu olan deepfake dokümanlarının savaşın gidişatına kısa süreli de olsa etki ettiği ortaya koyulmaktadır.