Hariciye Nazırı Mehemmed Hasan Hacınski’nin Azerbaycan ve Osmanlı Devleti Arasındaki Diplomatik Münasebetlerdeki Rolü

Abstract

Rusya’da 1905 meşrutiyet yönetimi ve 1917 yılında meydana gelen Bolşevik Devrimi, Kafkasya bölgesini de etkilemiştir. Bolşeviklerin iktidara gelmesinin ardından Petersburg Geçici Hükümeti'nden bağımsız Güney Kafkasya'da Azerbaycan Türkleri, Gürcüler ve Ermeniler tarafından Transkafkasya Komiserliği (ZAKAVKOM)’ kuruldu. Sonraki süreçte Transkafkasya Komiserliği yerine Seym adında meclis açılmıştır. Bu Seym, ilk dış temaslarını komşusu Osmanlı Devleti ile Trabzon Konferansı’nda gerçekleştirmiştir, ancak konferansın sonunda herhangi bir anlaşmaya varılmamıştır. Seym’in Osmanlı Devleti’ne karşı açtığı savaşta başarısız olması üzerine, Osmanlı Devleti’nin şartlarını kabul ederek Batum Konferansı yapılmıştır. Makale, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti kurulmadan önce 14 Mart 1917 tarihinde Trabzon ve 11 Mayıs – 4 Haziran 1918’de gerçekleşen Batum Konferansı’nda görevlendirilen Memmed Hasan Hacınski’nin Osmanlı Devleti ile diplomatik münasebetleri hakkındadır. Makalenin amacı, Hacınski’nin kısa özgeçmişi ele alınarak Osmanlı - Azerbaycan dostluk ilişkisine katkısı, Trabzon ve Batum Konferanslarındaki diplomatik çalışmalarını ortaya koymaktır. Bu doğrultuda Hacınski’nin Trabzon ve Batum Konferansındaki faaliyetleri ve Osmanlı Devleti ile Azerbaycan ilişkilerinde izlediği siyaset değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Hacınski’nin Trabzon Konferansında Osmanlı temsilcisi Enver Paşa ile görüşmesi, Batum Konferansı’nda Halil ve Vehib Paşalar ile görüşmeleri dostluk antlaşmasına giden süreci olumlu yönde etkiledi. Bu dostluk ilişkilerinin sonucunda Osmanlı Devleti’nden alınan askeri yardım ile Bakü şehri Sovyet işgalinden kurtarıldı.