Cumhuriyet Dönemi’nde Maraş’ta Yaşanan Afetler ve Salgın Hastalıklar (1923-1960)

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kuruluşundan itibaren askeri, siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda mücadele vermiş ve bu çabanın sonucunda modernleşme alanında önemli bir mesafe kat etmiştir. Devletin hazırlamış olduğu salgın hastalıklarla ve afetlerle mücadele eylem planı, aslında planlı kalkınmanın da bir sonucudur. Zira salgın hastalıklar ve doğal afetler devletin ve toplumun faaliyetlerini olumsuz yönde etkilemekteydi. Çünkü afetler ve salgın hastalıklar, sosyal hayat ve ekonomik alanda son derece negatif etkiler yapmaktaydı. Trahom, verem, sıtma, uyuz gibi bazı salgın hastalıklar toplumun hayat kalitesini önemli ölçüde düşürmüş, bazen de ölümlere bile neden olmuştur. Deprem, yangın, sel, kuraklık, don, çığ gibi doğal afetler ise can ve mal kayıplarına sebebiyet vermiştir. Bu çalışmada, Maraş’ta 1923 yılından 1960 yılına kadar yaşanan doğal afetler ve salgın hastalıklar konusu incelenmiştir. Bu noktada, deprem, yangın, aşırı yağışlar gibi doğal afetlerin yol açtığı zayiat ve tahribat ile söz konusu afetlerden dolayı mağduriyet yaşayan afetzedelere yönelik resmî ve sivil yardımlar mercek altına alınmıştır. Bunun yanı sıra yine bölgede görülen sıtma, verem, trahom, uyuz, veba, kuduz gibi salgın hastalıkların durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylelikle söz konusu edilen afet ve hastalıkların Maraş özelinde tarihsel boyutu değerlendirilmiştir. Makale çalışmasında, başta arşiv belgeleri olmak üzere; dönemin yerel ve ulusal gazeteleri ile hatırat ve tetkik eserlerden yararlanılmıştır.