An Analysis of the Teaching Profession Law in terms of Professional Image: A Mixed Method Study

Abstract

Bu araştırmanın amacı öğretmenlik meslek imajına ve Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun öğretmenlik meslek imajına katkısına ilişkin öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşlerini belirlemektir. Bir karma yöntem çalışması olan bu araştırma tarama modelinde ve olgubilim deseninde gerçekleştirilmiştir. Karma yöntemin eş zamanlı paralel deseninde yürütülen araştırmanın nicel kısmı için 2021-2022 eğitim öğretim yılında Osmaniye İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesindeki anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görevli 6780 öğretmen arasından basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle belirlenmiş olan 478 öğretmen araştırma örneklemine dâhil edilmiştir. Araştırmanın nitel kısmı içinse Osmaniye ili Düziçi ilçesinde kamuya ait anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görevli 4’ü okul müdürü, 4’ü müdür yardımcısı ve 8’i öğretmen olmak üzere tipik durum örnekleme yöntemiyle belirlenmiş toplam 16 katılımcı çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Araştırmanın nicel kısmına ilişkin verileri toplamak amacıyla “Öğretmenlik Meslek İmajı Ölçeği” kullanılmış, nitel veriler ise yarı yapılandırılmış görüşmelerle elde edilmiştir. Nicel veriler üzerinde yapılan güvenirlik analizi sonucu ölçeğin genel güvenirliğinin .84 olduğu görülmüştür. Araştırmanın nitel verileri içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş, kodlama tutarlılığının belirlenebilmesi için araştırmanın her iki yazarı tarafından verilerin tamamı üzerinde ayrı ayrı yapılan kodlamalar karşılaştırılmış, kodlama tutarlılığının .96 olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda öğretmenlerin, meslek imajına (ölçek geneline) ilişkin görüşleri ile Öğretmenlik Meslek İmajı Ölçeği’nin “mesleki cazibe” ve “statü” boyutuna ilişkin görüşlerinin orta düzeyde; “öğretmenlerin mesleki ve kişisel özellikleri” boyutuna ilişkin görüşlerinin yüksek düzeyde; “medya” ve “toplumsal algı” boyutlarına ilişkin görüşlerinin ise çok düşük düzeyde olduğu saptanmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların genelinin, Öğretmenlik Meslek Kanunu’nun öğretmenlik meslek imajına katkı sunduğu görüşünde oldukları belirlenmiştir. Kanun’un meslek imajına yaptığı katkılar ise özlük haklarında iyileştirme sağlaması, kariyer uygulamasını getirmesi, kariyer uygulamasının öğretmen motivasyonunu artırması ve bir meslek kanununa olan ihtiyacın karşılanmış olması şeklinde ortaya çıkmıştır. Katılımcıların tamamının, Kanun’da düzenleme yapılması gerektiğini düşündükleri görülmüştür. Bu gerekli düzenlemelerin ise özlük haklarında yapılacak iyileştirmelere netlik kazandırılması, dezavantajlı bölgelerde/okullarda görevli öğretmen ve yöneticilerin teşvik edilmesi, Kanun ile birlikte verilen hakların emekliliğe ve mevcut emekli öğretmenlere de yansıtılması, kariyer basamakları uygulamasının sınavla değil performansı çok boyutlu olarak ortaya koyan bir değerlendirme sistemiyle yapılması bu bağlamda özellikle eğitim alanında yapılan lisansüstü eğitimin esas alınması şeklinde düzenlemeler olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın bir diğer sonucuna göre öğretmenlerin, öğretmenlik meslek imajının son yıllarda daha da düştüğü yönünde bir kanaate sahip oldukları, bu olumsuz imajın iyileştirilmesi için yukarıda ifade edilen hususları gerçekleştirmeye imkân sunacak şekilde Kanun’da düzenlemelerin yapılması gerektiğini düşündükleri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda uygulayıcılara ve araştırmacılara dönük öneriler getirilmiştir.