Batı Kanonunda Etnik Aidiyetin Merhaleleri: Orta Çağ’da Gens ve Natio Kavramlarının Etimolojik Açıdan Karşılaştırılması

Abstract

Günümüzde 'ulus' olarak anılan siyasi aidiyet biçiminin geçmişini incelediğimizde, birbiriyle yakından bağlantılı görülen birkaç kavramın tercih edildiği görülür. Antik Yunan’da aynı site içerisinde yaşayan toplulukları ya da daha genel bir perspektifle aynı toprak parçasını paylaşan grupları ifade etmek için kullanılan ‘ethnos’ tabiri ve Yunanca konuşmayan, mutlak öteki anlamındaki ‘barbaros’ terimi bu kavramlardan en sık başvurulanıdır. Özellikle Orta Çağ'da bu konudaki literatürde, 'gens' ve 'natio' konseptleri fazlasıyla öne çıkar. Bu Latince terimler, kan veya doğum yoluyla birbirine bağlı insan gruplarını ifade etmek için çeşitli tarihçilerin başvurduğu öncelikli kavramlar görünümündedir. Öte yandan Orta Çağ kroniklerinde artık ‘ulus’ olarak tercüme edebileceğimiz bu iki kavram arasında rasyonel veya hiyerarşik bir ilişki kurmak oldukça zordur. Bugünkü meşru siyasal aidiyet kategorisi olarak ‘ulus’u önceleyen bu iki kavramın Orta Çağ metinlerindeki çalışma prensiplerini ya da hangi kapsamda kullanıldıklarını ortaya koymak, her şeyden önce çağdaş kimlik tartışmalarında ve milliyetçilik literatüründe önemli çıkarımlarda bulunmayı kolaylaştıracaktır. Bu çalışma, tam da bu konuyu sorunsallaştırarak etimolojik olarak ‘ulus’ kavramını önceleyen gens ve natio konseptlerinin tarihsel bağlamda kullanımlarını karşılaştırmayı, aralarında anlamlı bir ilişki kurmanın imkanını soruşturmayı ve etnik aidiyetin Orta Çağ’daki temsil biçimlerini detaylandırmayı hedeflemektedir. Bu doğrultuda çalışmada; her kimliğin bir öteki üzerinden anlam kazandığı prensibi üzerinden hareketle ‘ötekilik merkezleri’nin varlığı soruşturulacak ve Orta Çağ literatüründe oldukça önemli üç ismin (Prümlü Regino, Sevilyalı İsidore ve Bede) yapıtlarında bu merkezlerin hangi kapsamda ele alındığı, gens ve natio konseptlerinin belirli ötekilikleri ne şekilde ifade ettiği tartışması ele alınacaktır.