Endülüs Toplumunda Hamamların Yeri

Abstract

Roma döneminden bu yana yaşayan bir gelenek olarak bütün bir İslam dünyasında ve de Fas (Mağrib) ve Endülüs’teki önemine rağmen, Endülüs kaynaklarında hamamdan hemen yalnızca şiirlerde bahsedilir. Bu konu üzerinde yapılan yeni çalışmalar daha çok Ortaçağ kazı ve araştırmaları verilerine dayanmaktadır. Sahip oldukları coğrafyanın geneli itibarıyla sıcak iklimde ve bir tarım toplumunda yaşayan Endülüslüler, hem bedeni hem ruhi arınma aracı olarak hamamlar inşa etmişlerdi. Dahası hamamlarda yaşananlar ve bu mekânların toplumsal işlevleri Endülüs’ün gündelik hayatında mühim bir yer tutmaktaydı. Bu çalışma, Endülüs’te hamam kültürü ya da geleneği içinde maddi ve manevi anlamda temiz olmanın ne anlama geldiğini ele almaktadır. Hamam geleneğine katılımın dini, psikolojik, manevi ve sosyal etkileri, bir başka deyişle hamamın fert ve toplum üzerindeki etki ve işlevleri, tarihi kayıtlar yanında arkeolojik veya Ortaçağ kazıları vasıtasıyla elde edilmiş bulgulara müsteniden gösterilmektedir. Sonuç olarak, bu çalışmanın Endülüs’teki gündelik yaşamın bir parçası olan temizlik, rahatlama, eğlence ve şifa anlayışları alanındaki bilgi birikimine katkıda bulunacağı umulmaktadır.