Memlûk Tarihçilerine Göre Bahrî Memlûkler Döneminde Dımaşk’ta Yangınlar

Abstract

Bahrî Memlûkler döneminde Dımaşk Eyaleti’nin merkezi olan Dımaşk, irili ufaklı birkaç yangına şahitlik etmiştir. Şehir 699/1300’da Gazan Han’ın ve 791/1389’da Berkûk’un kuşatması sırasında kasten çıkarılan yangınlarla inanılmaz hasar görür. Emir Tengiz döneminde Hristiyanlar tarafından kundaklanır. Bir kereye mahsus bir ihmal sonucu Emevî Cami’nin çevresindeki çarşılar yangına teslim olur. Şehir bunlardan başka, sebebi bilinmeyen muazzam yangınlarla da mücadele eder. Memlûk kaynakları yangınlar dolayısıyla şehirdeki mimari yapılardan, çarşılardan, sokak ve mahallelerden sıkça söz ederler. Tarihçilerin anlatımlarından söz konusu dönemde Dımaşk’ın çarşıları, sokakları ve mahalleleriyle canlı bir şehir olduğu anlaşılmaktadır. Çoğunlukla her biri belirli bir esnaf grubuna ait bu çarşılar, Emevî Cami çevresinde, Taht el-Kale denilen bölgede ve şehir kapılarının adıyla anılan mıntıkalarda toplanmıştır. Önemli yangınların çoğu da bu bölgelerde cereyan etmiştir. Bu yangınlar ekonomik açıdan ağır maddi kayıplara yol açmıştır. Yangınlarda faaliyetlerini sürdüremeyecek kadar zarar gören kimi çarşılar ticari hayatın sekteye uğramaması için başka yerlere taşınmış ve şartlar sağlandığında eski yerlerine nakledilmiştir. Yangınlarda önemli yapılar da etkilenmiştir. Bu yapılardan Emevî Cami büyük bir badire atlatmıştır. Fakat daha sonra yanan kısımları onarılmıştır. Geniş alanları etkisi altına alan yangınları söndürme faaliyetlerine halk ta iştirak ederek önemli fayda sağlamıştır. Bu çalışmada, Bahrî Memlûkler döneminde Dımaşk şehrinin maruz kaldığı yangınların kronolojik düzen içerisinde verilmesi amaçlanmıştır.