Arşiv Belgelerine Göre 1894 Depremi Sonrası İstanbul Surları’nda Oluşan Hasarların Değerlendirilmesi

Abstract

İstanbul, tarih boyunca coğrafi konumu, iklimi ve doğal limanları nedeniyle birçok uygarlığın dinî ve siyasi merkezi olmuştur. II. yüzyılda Bizans Dönemi’nde savunma amaçlı inşa edilen ve şehri çevreleyen surlar, zaman içerisinde kentin nüfusunun artması nedeniyle daha geniş bir alana yayılmıştır. İstanbul Surları zaman içerisinde savaşlar ve afetler gibi çeşitli nedenlerle hasar görmüş, farklı dönemlerde onarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Kuzey Anadolu Fay sisteminin batısında yer alan İstanbul şehir merkezini, tarih boyunca yıkıcı şekilde etkileyen çok sayıda büyük deprem meydana gelmiş ve burada yerleşen medeniyetleri pek çok açıdan etkilemiştir. Bu depremlerin en sonuncusu 1894 yılında gerçekleşen ve tahminî büyüklüğü 7.0 Ms olan depremdir. Binden fazla insanın hayatını kaybetmesine, yüzlerce kişinin yaralanmasına ve pek çok yapının yıkılmasına neden olan 1894 Depremi’nin hemen ardından Sultan II. Abdülhamid’in emri ile önce hasar tespit çalışmalarına başlanmış, ardından surlarda tamirat çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmada, 1894 Depremi’nin yaratmış olduğu genel hasarlar incelenmiş, dönemin Atina ve İstanbul rasathaneleri müdürlerinin ortaklaşa hazırlayıp Sultan II. Abdülhamid’e sunduğu rapor ele alınmış, deprem öncesi İstanbul Surları ile ilgili olarak Seraskerliğin yapmış olduğu keşif ve deprem sonrası Şehremaneti ile Seraskerliğin hazırladığı hasar tespit raporları karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.