Erzincan Ovası Kuzeyindeki Yerleşmelerin Yer Değiştirmesine Neden Olan Afetler: Sel, Taşkın ve Çamur Akmaları

Abstract

Bu çalışmada Erzincan Ovası’nın kuzeyindeki yerleşmelerin kuruluş yeri ile sel, taşkın ve çamur akmaları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Erzincan Ovası, Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) üzerinde, bu fayın hareketine bağlı oluşmuş tektonik bir ovadır. Kuzey ve güneyden yüksek dağlık kütleler ile çevrelenmiş olan ova ve çevresi deprem açısından yüksek risklidir. Kaynağını dağlık alanlardan alan akarsular ovaya açıldıkları alanda geniş birikinti yelpazeleri oluşturmuştur. Kuzey Anadolu Fayı’nın (KAF) hareketine bağlı olarak ovanın kuzeyindeki yelpazeler alüviyal fanlar halinde gelişmiştir. Ova ile dağlık alan arasındaki geçiş sahasında su kaynaklarının varlığına bağlı olarak yerleşmeler yelpazelerin kök kısmına kurulmuştur. Ovanın kuzeyindeki yerleşmeler jeolojik, jeomorfolojik ve iklim özellikleri nedeniyle doğal afetlerden sık etkilenmektedir. Şiddetli sağanak yağış ve kar erimelerinden sonra akarsu yataklarındaki debi artışı sel, taşkın ve çamur akmalarına neden olmaktadır. Bu doğal olaylar bazı dönemlerde Buğdaylı, Büyük Çakırman, Günebakan, Geyikli, Çadırtepe, Bayırbağ köyleri ile Üzümlü ilçesinde afete neden olmuştur. Şiddetli yağışlardan sonra bu yerleşmelerde afetin meydana gelmesi, yerleşmelerin yüksek riskli alanlara kurulduğunu göstermektedir. Afet verileri ve morfometrik analiz ile arazi gözlemlerine göre ova kuzeyindeki yerleşmelerin sel, taşkın ve çamur akmasından etkilenme riski depreme göre çok yüksektir. Deprem, sel ve taşkın riski nedeniyle yer değiştiren bazı yerleşmelerde mevcut riskler devam etmektedir. Yeni kurulan yerleşmeler ile birlikte ova kuzeyindeki yerleşmelerde afet riskine karşı acil önlem alınması gerekmektedir.