Depopulacja obszarów wiejskich w skali lokalnej. Przypadek województwa lubelskiego

Abstract

W artykule skoncentrowano się na zagadnieniu struktury i organizacji wiejskiej sieci osadniczej. Opracowano oryginalne postępowanie badawcze w zakresie analizy lokalnej osadnictwa, tj. skupiono się na zmianach zachodzących w jednostkach samorządu terytorialnego najniższego szczebla. Kwestię depopulacji podjęto w skali wewnątrzgminnej. Sformułowano następujące pytania badawcze: czy depopulacja dotyczy wszystkich jednostek osadniczych w gminach wiejskich? jakie typy gmin pod względem różnic demograficznych pomiędzy miejscowościami możemy wyróżnić? jakie są przyczyny występujących różnic pomiędzy jednostkami osadniczymi? Rozważania odnoszą się do istotnej dla planowania przestrzennego koncepcji osiedli kluczowych (key settlements). Sformułowano zatem hipotezę, w której założono, że liczba gmin, w których pomimo ogólnej depopulacji mamy do czynienia ze wzrostem niektórych osiedli, jest odpowiednio duża do określenia podstawowych prawidłowości przekształceń osadniczych. Temat poruszony w artykule jest ważny dla bieżącej i przyszłej organizacji lokalnych struktur osadniczych. Stwierdzono, że w większości gmin województwa lubelskiego wszystkie osiedla wiejskie traciły mieszkańców w pierwszych dwóch dekadach XXI w. Zauważono, że wzrost demograficzny w niektórych miejscowościach na obszarach gmin generalnie wyludniających się ma miejsce w strefach podmiejskich mniejszych ośrodków, choć trudno, ze względu na niepowszechny charakter zjawiska, stwierdzić w tym zakresie prawidłowości. Naszym zdaniem warto również zwrócić uwagę na wsie, które oficjalnie nie mają statusu miejskiego, choć wykazują wiele takich cech. Część z nich w ostatnich latach otrzymała prawa miejskie. Rozwój tych osiedli na terenach wiejskich w kontekście koncepcji kluczowych osiedli powinien być wnikliwie zbadany w kolejnych studiach z tego zakresu.