Lasy jako forma użytkowania ziemi w gospodarstwach rolnych w Polsce

Abstract

Celem artykułu jest analiza stanu zasobów lasów będących w użytkowaniu gospodarstw rolnych, ich zmian oraz zróżnicowania przestrzennego. W pracy postawiono następujące pytania badawcze: jaki jest wpływ uwarunkowań przyrodniczych i czynników poza przyrodniczych na tempo i kierunki zmian w zakresie zróżnicowania przestrzennego udziału lasów w powierzchni ogólnej gospodarstw rolnych? Czy zachodzące zmiany w udziale lasów w gospodarstwach rolnych są wynikiem zalesień gruntów rolnych czy transferu gruntów, w tym leśnych? Badania dotyczą lat 2002 i 2020. Analizę przeprowadzono w ujęciu województw i powiatów w oparciu o niepublikowane materiały udostępnione przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii w Warszawie oraz wyniki Powszechnych Spisów Rolnych dostępne w Banku Danych Lokalnych GUS. Przedstawiono i opisano aktualne tendencje i zmiany zachodzące w zasobach lasów należących do gospodarstw rolnych. Rozpoznano strukturę obszarową gospodarstw według powierzchni posiadanych lasów. Z badań wynika, że rozmieszczenie lasów oraz gospodarstw użytkujących lasy cechuje silna koncentracja przestrzenna. Obserwowany w skali kraju ogólny wzrost zasobów terenów leśnych w gospodarstwach rolnych jest zróżnicowany przestrzennie. Największą ich dynamikę odnotowano na ziemiach dawnego zaboru pruskiego i w powiatach miejskich. Stwierdzono wyższą dynamikę zmian powierzchni gruntów leśnych w gospodarstwach rolnych niż ich powierzchni ogólnej, co oznacza wzrost areału oraz udziału lasów w gospodarstwach w efekcie zalesień gruntów rolnych oraz gruntów objętych sukcesją naturalną. Wyniki badań mogą być przydatne przy wytyczaniu strategii rozwoju na szczeblu regionalnym i powiatowym.