Delimitacja obszarów wiejskich w województwie wielkopolskim pod względem kapitału ludzkiego w powiązaniu z ich sytuacją społeczno-gospodarczą

Abstract

Celem artykułu jest diagnoza poziomu kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich w województwie wielkopolskim i ich delimitacja pod względem struktury wewnętrznej kapitału ludzkiego oraz ocena powiązań przestrzennego ich rozmieszczenia w powiązaniu z sytuacją społeczno-ekonomiczną. Problematykę badawczą opisano w postaci następujących pytań badawczych: Jaki jest poziom kapitału ludzkiego na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego w porównaniu do obszarów wiejskich w innych regionach w Polsce? Jakie typy obszarów wiejskich ze względu na strukturę wewnętrzną kapitału ludzkiego funkcjonują w województwie wielkopolskim? Czy istnieją, a jeżeli tak, to jakie są powiązania pomiędzy poziomem i przestrzennym rozmieszczeniem kapitału ludzkiego a sytuacją społeczno-gospodarczą poszczególnych obszarów wiejskich w województwie wielkopolskim? W badaniu przyjęto szeroką perspektywę definicyjną kapitału ludzkiego, wyrażając jego istotę w pięciu komponentach jego struktury, takich jak: innowacyjność, zdrowie, rynek pracy, edukacja i zamożność społeczna. Zastosowano taksonomiczną metodę hierarchizacji (bezwzorcową) oraz klasyfikacji obiektów wielocechowych, w efekcie każdej jednostce przypisano miarę syntetyczną wyrażającą ogólny poziom kapitału ludzkiego (WSKL). Do konstrukcji wskaźnika ogólnego kapitału ludzkiego (WSKL) wykorzystano dane średnioroczne z lat 2015–2018, których źródłem były m.in. Bank Danych Lokalnych: Główny Urząd Statystyczny (BDL GUS), okręgowe komisje egzaminacyjne (OKE), Ministerstwo Finansów (MF), Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS), Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa. Do wyrażenia sytuacji społeczno-gospodarczej obszarów wiejskich zastosowano wskaźnik poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego według metodologii Monitoringu Rozwoju Obszarów Wiejskich w Polsce (2014 i 2022). Źródłem danych o wskaźniku była Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej (FEFRWP). Zakres przestrzenny badań stanowią obszary wiejskie w Polsce zdefiniowane zgodnie z nomenklaturą GUS na podstawie kryterium administracyjnego jako gminy wiejskie i miejsko-wiejskie. Badaniem objęto 2172 gminy wiejskie i miejsko-wiejskie, w tym 207 gmin z województwa wielkopolskiego. Analizę empiryczną przeprowadzono na poziomie NUTS 5.