Ocena wpływu krajobrazów wiejskich na konkurencyjność regionów metodą Bayesian Belief Network – przypadek Wielkopolski w Polsce

Abstract

W opracowaniu przedstawiono wyniki badań dotyczące pomiaru wpływu krajobrazuwiejskiego, jego elementów i struktury na konkurencyjność regionu rozumianą jako zdolność do generowania relatywnie wysokich dochodów z działalności gospodarczej, przy jednoczesnym zapewnieniu zatrudnienia i dobrobytu społeczeństwa. Powiązania przyczynowe pomiędzy kształtowaniem krajobrazu, korzyściami społeczno-ekonomicznymi i mechanizmami wpływającymi na poziom dochodów zostały opisane i zmierzone na przykładzie regionu rolniczego, który znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego w Wielkopolsce. W celu scharakteryzowania unikatowej struktury krajobrazu parku, za pomocą GIS, map glebowych i innych materiałów przygotowano szczegółowe mapy wybranego regionu i porównano je z dwoma obszarami rolniczymi o wyraźnie odmiennych cechach krajobrazowych, ale położonymi w sąsiedztwie. Na podstawie przygotowanych map dokonano inwentaryzacji krajobrazu i jego struktury. Stopień koncentracjii zróżnicowania elementów krajobrazu został zmierzony dwoma wskaźnikami – indeksem Shannona (H) i indeksem Herfindahla-Hirschmana (HHI). Następnie w celu określenia potencjalnego wpływukrajobrazu na konkurencyjność regionu opracowano koncepcję oceny zależności metodą Bayesian Belief Network (BBN). Opracowanie struktury BBN pozwoliło na ustalenie siły zależności pomiędzy poszczególnymi elementami krajobrazu, funkcjami pełnionymi przez krajobraz, korzyściami a konkurencyjnością regionu. Wyniki wskazują, że korzyści z krajobrazu dla konkurencyjności regionu w Parku Krajobrazowym im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego są wyraźnie związane z rolnictwem chronionym przez pasy zadrzewień. Występowanie zadrzewień liniowych jest ponad dwukrotnie większe na terenie Parku niż w regionach sąsiednich. Krajobraz Parku waloryzowany jest z perspektywy dwóch najważniejszych pełnionych funkcji – produkcyjnej oraz regulacyjnej. Funkcja produkcyjna związanajest z rolniczym charakterem krajobrazu i produkcją żywności. Funkcja ochronno-regulacyjna wynika z występowania pasów zadrzewień śródpolnych, które w znaczący sposób redukują erozję wietrzną,na którą narażone są uprawy w tym regionie Polski. Stwierdzono też, że wszystkie rozważane elementy krajobrazu (pola uprawne, lasy, zadrzewienia śródpolne i przydrożne, zbiorniki wodne) mają pozytywny wpływ na zdolność do generowania dochodów w regionie, zwiększając szanse na osiągnięciewysokiej konkurencyjności, ale z różną siłą oddziaływania.