Podatek od bogactwa w USA: propozycje polityczno-prawne i spory o jego zgodność z Konstytucją

Abstract

Celem artykułu jest prześledzenie najgłośniejszych w USA propozycji federalnego podatku od bogactwa (wealth tax), a także sporów dotyczących zgodności takiego podatku z amerykańską Konstytucją. Posługując się metodą historyczno-opisową oraz porównawczą, autor analizuje relewantną amerykańską literaturę przedmiotu oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego USA, w tym liczne opinie na temat konstytucyjnej klauzuli o „podatkach bezpośrednich”, między innymi ojców założycieli. Jak wynika z przeprowadzonych badań, propozycje podatku od bogactwa, tj. od wartości netto majątku powyżej określonej wartości, są czymś względnie nowym w historii USA. Jak się wydaje, szczególnym tego powodem jest fakt mocno przyspieszonego od lat osiemdziesiątych wzrostu nierówności dochodowych – a co za tym idzie: majątkowych. Koncepcje podatku od bogactwa pojawiają się bowiem zarówno w środowiskach akademickich, jak i wśród polityków – co świadczy o dużej skali problemu nierówności. Zwolennicy podatku wskazują między innymi, że nadmierna koncentracja majątkowa i wynikające z niej nierówności są szkodliwe tak z punktu widzenia polityczno-prawnego, jak i ekonomicznego. Wokół propozycji podatku od bogactwa istnieje jednak wiele wątpliwości. Przede wszystkim w odniesieniu do tego, czy podatek od bogactwa wchodzi w zakres konstytucyjnej klauzuli o „podatkach bezpośrednich”, a zatem czy podlega konieczności „rozdzielenia” jego wysokości pomiędzy stany proporcjonalnie do liczby ich mieszkańców, co znacznie utrudniłoby przyjęcie takiego podatku, a być może wręcz uniemożliwiłoby.