Stopniowalność naruszeń konstytucji

Abstract

Naruszenia konstytucji mogą przybierać różną formę: od naruszeń mniejszej wagi aż po naruszenia rażące. Zależy to od dwóch zasadniczych czynników: 1) znaczenia (wagi) normy naruszonej na tle struktury konstytucji; 2) intensywności naruszenia normy konstytucyjnej, przez co należy rozumieć zakres zniesienia jej konsekwencji normatywnych przez niekonstytucyjny akt stanowienia lub stosowania prawa. Ad 1) Chociaż normy konstytucyjne nie podlegają formalnej hierarchizacji, niektóre z nich muszą być zrealizowane łącznie, aby osiągnięty został pożądany przez konstytucję stan rzeczy. Naruszenie zasady niezależności sądów nie ogranicza się do przepisu wyrażającego tę zasadę, lecz także rzutuje na sposób wywiązywania się przez sądy z ich konstytucyjnych zadań. Niewykonanie wbrew konstytucji kompetencji kreacyjnej przez upoważniony organ stanowi nie tylko naruszenie przepisu zawierającego kompetencję kreacyjną, lecz także prowadzi do paraliżu nieobsadzonego organu i „wyłącza” cały kompleks przepisów określających jego zadania i kompetencje. Ad 2) Postępowanie organu państwa może w mniejszym lub większym stopniu oddalać się od pożądanego przez konstytucję wzorca. Zachowanie wadliwe, lecz urzeczywistniające zasadniczy cel normy, jest po prostu niezgodne z konstytucją, natomiast zachowanie całkowicie nierealizujące tego celu lub dążące do celu przeciwstawnego jest rażąco niekonstytucyjne. W tym sensie podpisanie ustawy jeden dzień po upływie terminu jest naruszeniem konstytucji, ale mniej poważnym niż niepodpisanie jej w ogóle.