Delegitymizacja porządku prawnego a kryzys idei rządów prawa i liberalnego konstytucjonalizmu

Abstract

W stabilnie funkcjonującej demokracji prawo pełni doniosłe role społeczne, które sprzyjają, z jednej strony, zapewnianiu konsensusu wśród członków społeczeństwa co do wartości urzeczywistnianych przez prawo, a z drugiej – kształtowaniu poczucia aprobaty dla działań państwa i organów władzy publicznej. Artykuł dotyczy sytuacji odwrotnej, a więc specyfiki relacji pomiędzy rządzącymi a rządzonym, jak również działań podmiotów władzy w okresie kryzysu idei rządów prawa i liberalnego konstytucjonalizmu. Celem dokonania opisu powyższych zagadnień scharakteryzowane zostały procesy legitymizacji oraz delegitymizacji porządku prawnego, które skonfrontowano z działaniami określanymi w literaturze jako instrumentalizacja prawa. Jak się bowiem wydaje, wszystkie te procesy są ze sobą ściśle związane. Instrumentalizacja prawa, dokonywana z poszanowaniem reguł konstrukcji systemu prawa, jawi się jako istotny element procesu legitymizacji systemu prawa, szczególnie w okresie transformacji ustrojowej. Z kolei tzw. naganna instrumentalizacja prawa wykazuje istotny związek z procesem delegitymizacji porządku prawnego, w którym budowanie ładu społecznego i respektowanie rządów prawa schodzi na drugi plan, a najistotniejszym celem władzy politycznej staje się dekonstrukcja dotychczasowego rozumienia demokratycznych zasad ustrojowych na rzecz projektowanej wizji układu stosunków społecznych.