Zastosowanie diagramatyki w obliczeniowej analizie muzycznej

Abstract

Repozytoria muzyczne zapisane w różnych formatach cyfrowych powstają z coraz większą dynamiką. Otwiera to szerokie możliwości badawcze, ale też wymaga od muzykologa nowych umiejętności pracy z dużymi zbiorami danych przy użyciu narzędzi cyfrowych, które ułatwiają przeszukiwanie obszernych korpusów muzycznych i coraz bardziej efektywnie służą analizie muzyki. Jakkolwiek zaproponowano już w tym zakresie wiele rozwiązań, wciąż istnieje potencjał lepszego zharmonizowania perspektyw badawczych muzykologii i informatyki, tak by wyniki analiz obliczeniowych były bardziej jednoznaczne, zrozumiałe oraz przedstawione w sposób umożliwiający ich dalsze przekształcanie. Konieczne jest również wyjście na przeciw potrzebom muzykologów i stworzenie interfejsów dedykowanych analizie muzycznej. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie nowych sposobów przetwarzania, wyświetlania i rozpatrywania danych muzykologicznych. Wybrane informacje muzyczne z fug BWV 846-869 Jana Sebastiana Bacha, wygenerowane za pomocą programów Humdrum Tools, music21 i Music Processing Suite (MPS), zostały przetworzone w relacyjną bazę danych oraz zwizualizowane za pomocą tzw. dashboardów (zbiorów graficznych reprezentacji danych) z wykorzystaniem oprogramowania Tableau Public. Zastosowane w projekcie interaktywne rozwiązania zostały zaprojektowane tak, aby obliczeniową analizę uczynić możliwie intuicyjną i prostą do zaadaptowania. Proponowane dashboardy analityczne nie narzucają badaczom sztywnych reguł pracy, a możliwość rekonfiguracji przedstawionych danych i zawężenia zakresu analizy wybranego utworu do dowolnej kombinacji głosów, motywów czy taktów zapewnia możliwość eksploracji zarówno na poziomie ogólnym, jak i szczegółowym. Projekt został stworzony w oparciu o założenia rozumowania diagramatycznego zaproponowanego przez Charlesa Sandersa Peirce'a, a wielość dodatkowych opcji pozostawionych do decyzji użytkownika stwarza warunki do generowania hipotez abdukcyjnych.