Fototerapia – metoda wykorzystywana w leczeniu przewlekłych schorzeń dermatologicznych

Abstract

Abstrakt Wykorzystanie energii świetlnej w terapii schorzeń o różnej etiologii towarzyszy człowiekowi od czasów starożytnych. Elementem decydującym o powodzeniu terapii jest dobranie odpowiedniej długości promieniowania (terapia NB-UVB, BB-UVB i UVA1) lub wystąpienie interakcji między substancją światłoczułą skumulowaną w zmienionej chorobowo tkance a zastosowanym promieniowaniem (terapia PUVA oraz terapia fotodynamiczna). Metody terapeutyczne wykorzystujące energię świetlną są klasyfikowane na podstawie wykorzystywanego zakresu promieniowania. Obecnie wyróżnia się fototerapię UV, wykorzystującą promieniowanie UVA lub UVB oraz terapię fotodynamiczną (PDT; photodynamic therapy), podczas której stosowane jest promieniowanie o długości fali 350-700 nm. Fototerapia UV wykorzystywana jest do leczenia schorzeń dermatologicznych, takich jak łuszczyca, bielactwo oraz atopowe zapalenie skóry, ze względu na jej działanie immunosupresyjne i antyproliferacyjne. Jest dostępna w postaci terapii PUVA polegającej na wykorzystaniu synergicznego działania promieniowania ultrafioletowego (UVA) oraz związków o działaniu światłouczulającym (8-metoksypsolaren, 5-metoksypsolaren). Ponadto wyróżniono monoterapię promieniowaniem ultrafioletowym A1 (UVA1), szerokozakresowym UVB (BB-UVB) i wąskozakresowym UVB (NB-UVB). Terapia fotodynamiczna obok konwencjonalnych metod leczenia jest nowoczesną i nieinwazyjną alternatywą wykorzystywaną zarówno w diagnostyce, jak i terapii chorób o różnej etiologii. W 90% przypadków PDT jest stosowana w schorzeniach dermatologicznych, takich jak trądzik pospolity czy łuszczyca. Selektywna aktywność cytotoksyczna wykazywana w kierunku złośliwych komórek nowotworowych powoduje, że terapia fotodynamiczna stosowana jest także z powodzeniem w leczeniu zmian onkologicznych. Duży postęp, przejawiający się zarówno w opracowywaniu innowacyjnych substancji światłoczułych, jak i nowych źródeł promieniowania, sprawia, iż zakres stosowalności terapii fotodynamicznej ciągle się poszerza. W artykule przedstawiono obecnie dostępne formy fototerapii poprzez opis mechanizmu ich działania, zastosowania oraz możliwości powstania skutków niepożądanych.