Polaryzacja mikrogleju i makrofagów w wybranych chorobach degeneracyjnych i zapalnych układu nerwowego

Abstract

Abstrakt Makrofagi to komórki efektorowe układu odpornościowego zdolne do polaryzacji, czyli zmiany fenotypu powiązanej ze zmianą aktywności. Można wyróżnić: polaryzację klasyczną (M1), która służy obronie przed patogenami, a makrofagi M1 mają aktywność ogólnie prozapalną, oraz polaryzację alternatywną (M2), która sprzyja wygaszaniu stanu zapalnego i regeneracji tkanki. Makrofagi zasiedlają niemal cały organizm, więc zjawisko ich polaryzacji ma wpływ na wiele procesów zachodzących w różnych tkankach. W układzie nerwowym reprezentacją osiadłych makrofagów jest mikroglej. Jednak w wielu sytuacjach patologicznych w mózgu pojawiają się także makrofagi rekrutowane z monocytów krążących we krwi. Choroby neurodegeneracyjne, urazy i choroby autoimmunologiczne są związane z reakcją układu odpornościowego, która może mieć istotny wpływ na dalszy przebieg choroby i na tempo regeneracji tkanki. Polaryzacja makrofagów ma w związku z tym znaczenie w chorobach centralnego układu nerwowego. Aktywność komórek M1 i M2 może bowiem różnie wpływać na przeżywalność neuronów i oligodendrocytów, na wzrost aksonów, na proces demielinizacji czy na szczelność bariery krew–mózg. Wynika to z różnic między fenotypami w wytwarzaniu reaktywnych form tlenu i tlenku azotu, wydzielaniu cytokin i czynników wzrostu, bezpośrednich oddziaływaniach na sąsiednie komórki i zdolnościach do fagocytozy. W artykule omówiono to zagadnienie w: udarze mózgu, urazie rdzenia kręgowego, chorobie Alzheimera, stwardnieniu zanikowym bocznym i stwardnieniu rozsianym. W wielu spośród tych patologii obserwuje się gradient czasowy lub przestrzenny rozmieszczenia w tkance poszczególnych fenotypów mikrogleju i/lub makrofagów. Wydaje się zatem, że zmiany polaryzacji makrofagów mogą potencjalnie sprzyjać regeneracji tkanki lub hamować rozwój chorób neurodegeneracyjnych.