Duyguların Kültürel Politikası Bağlamında In-Yer-Face Tiyatroda Katharsisin Dönüşümü

Abstract

Bu çalışma; günlük hayatta göz ardı edilen ve mantık ile çatışma halinde olduğu varsayılan duyguların, kültürel bir politika ürettiği ve tiyatronun da duyguların ürettiği bu kültürel politikaya içkin olduğu savını temel alır. Bu çalışmanın amacı Antik Yunan tragedyalarının bir sonucu olan katharsis olgusunun, modern sonrası tiyatro içinde In-Yer-Face tiyatro eğilimindeki izini sürmektir. Konu, Spinoza’nın “bedenin düşünceleri olduğu ve duyguların siyasi otoritenin politik aracı olduğu” yaklaşımlarıyla sosyolojik, siyasi ve felsefi açıdan tartışılır. Çalışmanın çıkış noktası ve asal odağı Sara Ahmed’in duyguların yalnızca bireysel değil toplumsal-kültürel bir zeminde ele alındığı Duyguların Kültürel Politikası adlı çalışmasıdır. Bu görüş ekseninde ilk bölümde, Antik Yunan’da konsensüsü koruyucu politik bir amaca hizmet eden katharsis olgusu, duyguların kültürel politikası bağlamında incelenir. İkinci bölümde ise modern sonrası dünyanın bireyci yapısını ötekilerin diliyle ortaya koyan In-Yer-Face tiyatroda toplumsal olanın bireysel olanla ilişkisi incelenerek katharsis olgusunun olup olmadığının izleri sürülür. Bu araştırma betimsel modele dayalı nitel bir araştırmadır. In-Yer-Face tiyatro yarattığı tiksintiyle öfke boşaltılır ve sağaltılır. Böylece duyguların kültürel politikası bakımından doğrudan amaçlı olmasa bile duygusal etki uyandırma arzusu ile koşut gelişen kathartik bir etki söz konusudur. Ancak modern sonrası toplumun bireyci yaklaşımı nedeniyle bütüncül bir politik unsuru ortaya koyamasa da bireysel anlamda bir kathartik etkinin var olduğu sonucuna varılmaktadır.