Evaluation of Certain Provisions of the Turkish Nationality Act No. 5901 in the Context of the Goal of "Preventing Statelessness"

Abstract

Vatansızlık statüsünün hem devletler hem de bireyler bakımından sakıncalı sonuçları bulunmaktadır. Bu nedenle vatansızlık uluslararası toplumun gündemini uzun süredir meşgul eden konular arasındadır. Nitekim vatandaşlık hukukunun köklü bir ilkesi olan “herkesin bir vatandaşlığı olmalıdır” ilkesi vatansızlık hallerinin önlenmesi amacına hizmet etmektedir. Devletler bu amaçla vatandaşlık düzenlemeleri kapsamında çeşitli önlemlere yer vermektedirler. Ayrıca, uluslararası sözleşmeler kapsamında vatansızlığın önlenmesine yönelik kurallar benimsenmektedir. “Herkesin bir vatandaşlığı olmalıdır” ilkesi Türk Vatandaşlık Hukukunca da benimsenmiş, 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK) kapsamında vatansızlığın önlenmesine yönelik çeşitli hükümlere yer verilmiştir. Çalışmamız TVK’nın bazı hükümlerinin vatansızlığın önlenmesi hedefi odağında değerlendirilmesine ilişkindir. Değerlendirme kapsamında Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun vatandaşlığının kazanılmasına ve kaybına ilişkin düzenlemelerinin vatansızlığın önlenmesi hedefi bağlamında uluslararası sözleşmelerle uyumluluğu da ele alınmaktadır. Vatansızlığın önlenmesine ilişkin en önemli sözleşmelerden biri münhasıran vatansızlığın önlenmesine yönelik olan 1961 tarihli Vatansızlığın Azaltılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’dir (CRS). Bunun yanı sıra Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi (AVS) kapsamında da vatansızlığın önlenmesine ilişkin hükümler yer almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti CRS ve AVS’ye taraf değildir. Ancak bu Sözleşmeler vatansızlığın önlenmesine ilişkin genel eğilim ve önlemleri belirlemeleri bakımından önem taşımaktadırlar. Bu nedenle Türk Vatandaşlığı Kanunu hükümlerinin uluslararası sözleşmelerle uyumluluğuna ilişkin değerlendirmeler özellikle bu iki Sözleşme üzerinde yoğunlaşmaktadır.