Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ceza Adalet Sisteminde Kanunla İhtilafa Düşen Çocuklar: Çocuk Suçluluğu, Kurumlar, Süreçler, Yasalar

Abstract

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Meclisi tarafından 1996 yılında kabul edilen Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (Onay) Yasası’nın yürürlüğe girmesi ile Çocuk Haklarına Dair Sözleşme KKTC iç hukukunun bir parçası olmuştur. Sözleşme, yetişkinlerden ayrı bir çocuk adalet sistemi oluşturulmasını öngörmektedir. Bu çalışma ile “KKTC’de yetişkinlerden ayrı bir çocuk adalet sistemi oluşturulmuş mudur?” sorusuna cevap aranmıştır. Bu çerçevede, kanunla ihtilafa düşen çocuklara yönelik yasalar, yasaları uygulamakla görevli kurumlar ve söz konusu kurumlarda pratikte yaşanan süreçler incelenmiştir. Çalışmada ilk olarak kanunla ihtilafa düşen çocuklara yönelik yasal düzenlemeler tarihsel bir perspektifle incelenmiş, çocuk, kanunla ihtilafa düşen çocuk, çocuk suçluluğu kavramlarına yer verilmiştir. Ardından KKTC hukukuna göre çocuğun ne anlam ifade ettiği; Fasıl 154 Ceza Yasası, Fasıl 157 Çocuk Suçlular Yasası, Fasıl 162 Suç İşleyenlerin Gözetim Altında Bulundurulması Yasası ve Fasıl 352 Çocuklar Yasası’nın kanunla ihtilafa düşen çocuklara yönelik hükümleri üzerinden değerlendirilmiştir. Daha sonra çocukların kanunla ihtilafa düşmesi halinde görevli olan kurumlar ve söz konusu kurumların süreç içerisindeki rolleri irdelenmiştir. Bu bağlamda Polis Örgütü, Başsavcılık, Mahkemeler, Sosyal Hizmetler Dairesi, Barolar Birliği ve Cezaevi kurumlarının kanunla ihtilafa düşen çocuklara yönelik sistemleri ve bu sistemler içerisinde çocukları bekleyen süreçler analiz edilmiştir. Çalışma bulguları; KKTC’de yetişkinlerden ayrı bir çocuk adalet sistemi oluşturulamadığını, çocuklara yönelik adalet sisteminin doğasının reaktif ve ceza odaklı olduğunu, Çocuk Haklarına Dair Sözleşmedeki değerlerin sistemde yer alan kurumlar tarafından henüz içselleştirilemediğini ortaya çıkarmıştır. Bu bulgulara dayanarak çalışma, KKTC’de reform yapılarak çocuk adalet sistemi oluşturulabilmesi için bir dizi çözüm önermektedir.