Ekonomide Dış Denge Haberlerinin Üretim Sürecinde İktidarı Sunma Biçimine Yönelik Ekonomi Politik Bir Analiz

Abstract

Çalışmada Herman ve Chomsky tarafında 1988 yılında geliştirilen Propaganda Modeli’nin temel önermesi ulusal literatürde henüz test edilmiş cari açık ve dış ticaret açığı haberleri üzerinden denenmektedir. Araştırma 2003-2012 yılları arasında günlük 50.000’in üzerinde tiraj satışı olan Hürriyet, Sabah ve Cumhuriyet gazeteleri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Modele uygun olarak gazeteler ilk dört filtre yapısına göre incelenmiş, dönemin hâkim ideolojik görüşü neoliberalizm olarak kabul edilmiştir. Çalışmada modelin üçüncü filtresi olan kaynak yapısı ekonomi haberlerinin yapısal özellikleri ve literatürdeki eleştiriler dikkate alınarak iç ve dış retorik ile söylem yapısı boyutlarında genişletilmiştir. Araştırma evrenine alınan gazetelerde tam sayım yöntemine göre belirlenen çalışma evreninde içerik analizi tekniği kullanılarak Hürriyet’te 114, Sabah’ta 112, Cumhuriyet’te 174 haberde iç ve dış retorik analizi yapılmıştır. İktidara ve ekonomi politikalarına yönelik olarak üretilen Hürriyet’te 17, Sabah’ta 14, Cumhuriyet’te ise 32 söylem yapısı da yine içerik analizi yöntemiyle belirlenen kategorilerde sınıflandırılmış, elde edilen veriler Thompson’un İdeolojik İşleyiş Modeli’ne göre analiz edilmiştir. Araştırma sonunda mülkiyet ve reklam geliri bakımından benzer özellikler gösteren Hürriyet ve Sabah gazetelerinin iktidara ve ekonomi politikalarına yönelik pozitif söylem ağırlıklı olarak haber üretimi yaptıkları, iç ve dış retorik özellikleri bakımından da bu sonucun tutarlı olduğu, ekonomik açıdan reklama bağımlılık oranı düşük, mülkiyet yoğunlaşması seviyesi olamayan Cumhuriyet gazetesinin ise ağırlıklı olarak eleştirel ve negatif haber üretimi yaptığı tespit edilmiştir.