Kültürel Ve Dini Etkileşimin Resim Sanatina Yansimasinin Analizi: 14.-15. Yüzyila Ait El Yazmalarinda Nuh’un Gemisi

Abstract

Bildirinin konusunu, 14.-15. yüzyıla tarihlendirilen resimli el yazmalarındaki Nuh’un Tufanı kompozisyonunun parçası olan Nuh’un gemisi oluşturmaktadır. Eski Ahit’te ayrıntılarıyla sunulan Nuh’un gemisinin Yeni Ahit’te anlatılmadığı, Kur’an-ı Kerim’de Nuh Suresi’nde ise hakkında kısa bilgilerin sunulduğu tespit edilmiştir. Nuh’un gemisini resmeden usta-sanatçıların kendinden önceki dönemlerde yapılmış resimleri inceledikleri, kültürel ve dini etkileşim içinde oldukları, kutsal kitapları okudukları anlaşılır. Nuh Suresi’nde, Nuh’un gemisi hakkında kısa bilgiler sunulmasına karşın Bizans resim sanatı ile İlhanlı-Timurlu resimli el yazmalarında geminin malzeme, form ve teknik özellikleri hakkında bilgiler tespit edilmiştir. Çok geniş bir alanı kapsayan, Bizans ve İlhanlı-Timurlu dönemi resim sanatında sıkça işlenen konunun, 14.-15. yüzyıla tarihlendirilen resimli el yazmalarından hareketle kültürel ve dini etkileşimi gün yüzüne çıkartmak mümkündür. Eski Ahit’te Yaratılış 6-9’de geminin ölçüleri, malzeme ve teknik özellikleri hakkında ayrıntılı bilgiler sunulmaktadır. Nuh Tufanı ile ilişkilendirilen gemi tasvirlerinin, bölgesel farklılık içermesinin yanında dönemsel ve dini açıdan da çeşitli şekillerde tasvir edildiği görülür. Bizans resim sanatında olduğu gibi İlhanlı-Timurlu resimli el yazmalarının bazılarında da, geminin Eski Ahit’te tarif edildiği gibi resmedilmesi, resimleri yapan kişilerin kültürel etkileşime açık olduğunu, çeşitli dinlerden etkilendiklerini ya da farklı dinlere mensup usta-sanatçı olma ihtimalini akıllara getirir. Tasvirlerin bazılarında, gemilerin siyah resmedilmesi dikkat çeken önemli bir husustur. Ayrıca gemilerin üzerinde halatlar vasıtasıyla çeşitli yönlerden tutturulmuş örtü benzeri bir uygulamanın bulunması, Yaratılış 6-9’de tanımı yapılan Nuh’un gemisinin üzerinin kapalı olduğu uygulamaları hatırlatmaktadır. Bizans resim sanatında özellikle duvar resimlerinde işlenen Eski Ahit konulu Nuh Tufanı tasvirlerinde, geminin tamamının ya da sadec