Descartes’ın Özne Anlayışı Üzerine Bir Kritik

Abstract

Bu çalışma Descartes’ın kurmuş olduğu epistemoloji bağlamında ortaya çıkan özneye etik ve hukuk bağlamında bir değerlendirme içermektedir. Descartes’ın insan tanımı cogito, akıl, matematiksel işlem yapabilme gibi yetiler söz konusu olduğunda şekillenmektedir. Bu bakımdan özne ve/veya insan tanımı ‘cogito ergo sum’ ekseninde oluşmaktadır. İnsanı sadece ratio yetisiyle tanımlamak ciddi birtakım etik, hukuksal sorunları gündeme getirmektedir. Örneğin insanın diğer varlıklardan ayıran belirgin özelliğin sadece düşünme olduğu varsayımı bu yetiden dezavantajlı durumda olan insanları bu tanımın dışında tutarken; bu yetiyi güçlü bir şekilde kullanan makineleri ise bu tanım kapsamına alabilmektedir. Dolayısıyla bu tanım, insanı bütünsel olarak ele almada yetersiz görünmektedir. Çünkü akılsal becerileri noksan olan insanlar bu açıklamaların dışında kaldığı için etik ve hukuk problemleri ortaya çıkmaktadır. Çalışma bağlamında Descartes’ın kendi özne anlayışını nasıl ortaya koyduğu irdelenmiş ve bu sistemden doğan insan tanımının etik ve hukuk söz konusu olduğunda ne derece geçerli olduğu tartışılmıştır.