Abstract
Хэлний тухай орчин үеийн олон хэлзүйд дэвшигдэн гарч байгаа цөөнгүй үзэл баримтлал нь хэлний уламжлалт онолын чиг хандлагаас эрс ялгаатай. Тэрхүү ялгаа нь орчин үеийнх нь болохоор юуны өмнө олон саланги дүрэм (rules) эсвэл нэг талаас хэл сурах (хүүхэд хэлд орох, хоёр дахь хэлийг сурах, заах, цахим машиныг хэлжүүлэх) үйлийг нээн боловсруулах үүднээс хүмүүний нийт хэлний бүтцийн илэрхийллүүдийн сан хөмрөг (corpus)-т хандах, нөгөөтээгүүр тэдгээрийг хэлний ерийн хэрэглээний жишээ баримтаар нотлох\үгүйсгэхэд голлон анхаардагт орших бөлгөө. Энэ талын дэлхийн олон улс оронд хамгийн өргөн тархсан хоёр онолын нэг нь Н. Чомскийн Түгээмэл хэлзүй (ТХЗ) (Universal Grammar (UG), нөгөө нь М.А.К. Халлидэйн Тогтолцоот үүргийн хэлзүй (ТҮХЗ) ( Systematic Universal Grammar (SUG) болой. Харин гутгаар нь Амстердамын их сургуулийн проф. К. Хэнгевелд нарын Өгүүлэмжийн үүргийн хэлзүй (Functional Discource Grammar (FDG) бөгөөд эл хэлзүй саявтархан, 2008 онд анх хэвлэгдэн нийтийн хүртээл болсон хэдий ч богино хугацаанд судлаачдын анхаарлын төвд орсон байна. Эхний хоёр онол нь анх бие биеэс бараг хамааралгүйгээр үүсэж хөгжин төлөвшиж, эрхэмлэн тавьсан зорилгоо өөр өөрийн замаар амжилттай гүйцэлдүүлжээ. Гэхдээ тэдгээр нь бие биеэ үгүйсгэх эсвэл сөргөлдөх гэхээсээ илүүтэй нэг нь нөгөөгийнхөө дутууг нь нөхөн баяжуулсан гэж орон орны зарим судлаач үзэх болжээ. (Sadighi, Bavali (2008: 11) Гутгаар хэлзүйн үүдлийг Халлидэйн хэлзүй гэж үзэж болох хэдий ч түүнийг зохиогчид орчин цагийн олон хэлний хэв шинжийн судлалд суурилан өмнөхийг бүхий л талаар баяжуулж цахимын орчинд олон хэлийг хөрвүүлэх үйлд шинэ хандлага нээсэн тул бие даасан чиглэл буюу дэгийн үүдэл гэж үзэх болсон байна. Тиймээс энэхүү өгүүлэлд бид дээрх гурван хэлзүйн зөрүүтэй зарим талыг тогтоохын хамт, аливаад бие биеэсээ хамааралтай ханджээ гэхээр цөөнгүй асуудлыг баримтаар нотлон харуулахыг зорьсон болно.
Publisher
National University of Mongolia
Reference37 articles.
1. Abrams, M. (1987). A Glossary of Literary Terms (3rd ed). Rinehart English Pamphlets.
2. Bakker, D. and Siewierska A. ‘Towards a speaker model of Functional Grammar’(2004) in J. Lachlan Mackenzie and
3. Butler,C.S. (2008) ’Interpersonal meaning in the noun phrase’, in the J. Rijkhoff and D.G. Velasco (eds.) The Noun Phrase in Functional Discource Grammar. Berlin and New-York: NY: Mouton de Gruyter.)
4. María A. Gòmez-González (eds.) A New Architecture for Functional Grammar (Functional Grammar Series 24). Berlin: Mouton de Gruyter
5. Chomsky, N. (1965). Aspects of the Theory of Syntax. Cambridge, Mass: MIT Press. Cook, V. J., & Newson, M. (1997). Chomsky’s Universal Grammar. Blackwell Publishers.