Selçuklu Sanatının Yurt Dışındaki Müze Ortamlarında Görsel ve Kavramsal İfade Biçimleri

Abstract

Selçuklu sanatsal estetiğinin maden, alçı, ahşap, tekstil, cam, çini, taş, seramik vb. malzemelerle hayat bulduğu maddi ve manevi değeri olan bulgular, farklı kültürlerden yetişmiş sanatkârların yeteneği ile sentezlenerek kendi zamanlarının tanıkları niteliğindedir. Sanatsal transpozisyon, kültürel mirası tarih ve toplumsal değişimle ilgili konularda araştırmalar yaparak, müzelerin bölgesel ve küresel anlamdaki rolünü kavramaya çalışma teşebbüsüdür. Müzelerin, toplumsal ve tarihsel bağlam içinde nasıl konumlandırıldığını ve bu müzelerin çeşitli topluluklar üzerindeki etkilerini inceleyebimek gerekmektedir. Müzeoğrafi, aynı zamanda bir bölgedeki müze faaliyetlerini belgeleme ve analiz etme sürecini ifade etmektedir. Buna ek olarak kültürel mirasın korunması, sergilenmesi ve anlaşılmasına katkıda bulunma amacını taşır. Yanı sıra bir müzenin sergilerinin farklı kültürel ve bağlamsal ortamlara taşınması ve uyarlanması sürecidir. Selçuklu kültür coğrafyasının maddi ve manevi sırları, didaktik transpozisyon çözümlemeleri ile sergilenen eserlerle, izleyiciler arasında yeni bir iletişim olanağı sağlamaktadır. Dolayısıyla bu uygulamalar, sergi ve koleksiyonlardaki eser hikâyelerinin, ziyaretçilerin hayal gücünü tetikleme ve bilgi transferlerini kolaylaştırmakta önemli bir rol üstlenmektedir. Bu çalışmanın amacı, bazı yurt dışı müzelerinde sergilenen Selçuklu eserlerinin Selçuklu sanatının anlaşılmasına nasıl daha fazla katkı sağlayabileceğinin araştırılmasıdır. Ayrıca söz konusu müzelerde muhafaza edilen Selçuklu eserlerinin sergilenme biçimlerini, Selçuklu kültürünün ve tarihinin farklı yönlerine odaklanarak daha iyi kavranmasına yardımcı olma gayretidir. Bu çalışmada konu edinilen müzeler, Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu eserlerini barındırmalarının dışında etkinlikler düzenleyebilmek kapasitelerine göre belirlenmiştir. Tarama yöntemi ile yürütülen çalışmada doküman analizi, çevrimiçi kaynak inceleme yöntemi kullanılmıştır. Altıncı duyuyu yani güzeli derinden hissettirmenin hazzına vardıran Selçuklu eserlerinin, müzelerde nasıl konumlandırıldıkları ve yaratıldıkları topraklarda, kültür coğrafyalarında sergilenmeleri gerektiği hususuna yönelik farkındalık yaratmak öngörülen sonuçlardan biridir.