Król jako pasterz w tekstach królewskich okresu starobabilońskiego (XX–XVII w. przed Chr.)

Abstract

Mimo postępu nauki, zwłaszcza w kręgach nie-specjalistów, utrzymuje się tendencja do interpretowania różnych zjawisk z kręgu kultur starożytnego Bliskiego Wschodu przez pryzmat tradycji opartej na Biblii. Jednym z nich jest symbol króla-pasterza ukazywany jako troskliwy opiekun i przewodnik swego ludu. Tak właśnie są ukazywane i interpretowane najważniejsze postaci z dziejów i tradycji starożytnego Izraela od Abrahama do Jezusa, który należy już do nowej, chrześcijańskiej tradycji. Także w Mezopotamii liczni przywódcy, tj. królowie określani są jako pasterze. Co istotne, to oni sami nazywają tak siebie samych w swych dość licznych inskrypcjach. Jest to szczególnie widoczne w okresie starobabilońskim, z którego pochodzi 75 takich odniesień. Występuje tam w 30 rozbudowanych tytułach nawiązujących do symbolu króla-pasterza. Z pozoru stanowią one klarowną paralelę do zjawiska, które spotykamy w Biblii. Jednakże analiza tych tytułów w tekstach królewskich tego okresu pokazuje, że król nie jest tam ukazywany jako troskliwy opiekun swojego ludu, lecz sługa bóstw, zasadniczo skupiony na zaspokajaniu ich potrzeb. Wątek opiekuńczości króla-pasterza wobec poddanych jest w tym okresie zdecydowanie drugorzędny i to nie on definiuje podstawowe znaczenie tego symbolu. Król-pasterz jest wówczas bardziej hodowcą zwierząt ofiarnych niż ich opiekunem. Wniosek ten potwierdza ikonografia, jaką znajdujemy na starobabilońskich pieczęciach cylindrycznych. Tak więc, w tym przypadku istnieje wyraźna różnica w tym, jak należy rozumieć ten symbol w tradycji biblijnej i mezopotamskiej.