Për receptimin e veprës së Emil Zolait në mjedisin kulturor shqiptar

Abstract

Artikulli synon paraqitjen sa më të plotë të veçantive të receptimit të veprës së Emil Zolait në mjedisin leximor/studimor shqiptar përgjatë shekullit XX, sidomos në vitet 1945-1990, periudhë kur u përkthyen në gjuhën shqipe disa prej romaneve e novelave të tij. Interpretimet në lidhje me vlerat e prozës së tij, pajtimet a mospajtimet me metodën e tij krijuese, natyralizmin, të pranishme në studimet kritike dhe estetike që paraqitnin linjën zyrtare të kohës, artikujt studimorë e informativë në revistat e gazetat e kohës, si dhe trajtesat e profesoratit universitar të letërsisë së huaj përbëjnë dëshmitë konkrete të atij receptimi, proces që kushtëzohet jo vetëm nga tiparet e veprës letrare, por edhe nga konteksti social, historik, ideologjik, estetik e letrar në të cilin kryhej ai proces i receptimit. Qasja teorike në shqyrtimin e këtij procesi është mbështetur në teoritë e receptimit dhe hermeneutikës letrare, aspekte të caktuara të të cilave janë të pranishme në trajtesë, për të ndriçuar më plotë natyrën dhe veçantitë e receptimit të veprës në mjedisin kulturor shqiptar. Për të krijuar një kontekst sa më të përshtatshëm të shqyrtimeve të bëra, janë sjellë të dhëna dhe interpretime edhe nga veçantitë e receptimit të veprës së Zolait në Francë dhe jashtë saj, sidomos në gjysmën e dytë të shekullit XX, kur vërehet një interesim, madje edhe një periudhë e rehabilitimit, në lidhje me veprën dhe personalitetin e tij krijues, edhe pse në mënyrë jo të njëjtë në mjediset kulturore e studimore të Europës së ndarë nga “Perdja e hekurt”.