TÜRKİYE VE ÇİN’DE KALKINMANIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR ZAMAN SERİSİ ANALİZİ

Abstract

Bu çalışma, Türkiye ve Çin’in kalkınma süreçlerini sürdürülebilirlik ekseninde ele almakta olup ampirik bulgular ışığında bu ülkelerde kalkınmanın önde gelen sürdürülebilirlik göstergelerinden ne ölçüde etkilendiğini incelemektedir. Bu amaç doğrultusunda, dış borç stoku, enerji ithalatı, inovasyon, yatırım oranı, beşeri sermaye, gelir eşitsizliği ve yenilenebilir enerji gibi önde gelen sürdürülebilir kalkınma göstergelerinin kişi başına hasıla üzerindeki etkileri, her iki ülke için yedişer adet birbirinden ayrışık, gecikmesi dağıtılmış otoregresif modeller aracılığıyla tahmin edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, sabit sermaye yatırımları, enerji ithalatı, beşeri sermaye, yerleşikler tarafından yapılan patent başvuruları ve yerleşik olmayanlar tarafından yapılan patent başvuruları her iki ülkede de kişi başına hasıla üzerinde olumlu bir etkiye sahipken, gelir eşitsizliği Türkiye’de negatif, Çin’de pozitif, yenilenebilir enerji kullanım oranı ise Türkiye’de pozitif, Çin’de negatif bir etkiye sahiptir. Bunların yanı sıra dış borç stokunun Türkiye’de negatif, Çin’de ise anlamsız bir etkiye sahip olduğu gözlenmiştir. Tüm bulgular bir araya getirildiğinde, her ne kadar her iki ülke de gelişmekte olan ülke statüsünde olsa da en azından sürdürülebilirlik bağlamında, bazı noktalarda oldukça farklılaşan iktisadi karakterlere sahip oldukları anlaşılmaktadır.